Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL Logo
DBNL Logo

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taal
    • Limburgse literatuur
    • Friese literatuur
    • Surinaamse literatuur
    • Zuid-Afrikaanse literatuur
  • Selecties
    • Onze kinderboeken
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • E-books
    • Publiek Domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Gebruiksvoorwaarden
    • Hergebruik
    • Disclaimer
    • Informatie voor rechthebbenden
  • Over DBNL
    • Over DBNL
    • Contact
    • Veelgestelde vragen
    • Privacy
    • Toegankelijkheid
  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0,93 MB)

tekstbestand






Genre
proza
poëzie
sec - letterkunde
sec - taalkunde

Subgenre
tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

 

Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 3

(1839)–J.F. Willems, [tijdschrift] Belgisch Museum

Vorige Volgende
[p. 108]

Wisen raet van Vrouwen.
[vertelling.]

 
Ghi hebt ghehoert, te meneger stonden,
 
Dat vrouwen wisen raet vonden
 
Te Haerlem, oft in anderen steden:
 
Nu hoert wat een joncfrouwe dede.
5
Si was een ertsche creatuere:5
 
Op een huys, dat hoghe muere
 
Hadde, daer was si besloten in.
 
Haer vader peinsde, in sinen sin,
 
Dat hi verwaren woude haer ere
10
Des quam een ridder of een jonchere,10
 
Diese aen hem te wive sochte,
 
Ende hise teren bringhen mochte;12
 
Daerom dede hise sijn allene,
 
Dat si met man neghene
15
Gheselschap en mochte hantieren.
 
Dan, met hovesschen camerieren16
 
Plach si te leiden haren tijt;
 
Vrienscap ende minne, sonder nijt,
 
Droech si tot enen jonghen man.
20
Wiselike dat sijt began
 
Hem doen te wetene, bi wat saken
 
Dat si manlijc anderen quamen te spraken.22
 
Si ontboet enen predecare,23
 
Ende si deden comen tot hare.
25
Si seide si woude hare biechte spreken;
 
‘Want niemen en es sonder ghebreken,’
 
Sprac si, ‘weder man, no vrouwe.27
 
Here, want ic u wel betrouwe,
[p. 109]
 
Doer God, soe hulpt mi gheraden!29
30
Met eenre dinc benic beladen:
 
Een ionghelinc, die hier niet verre
 
En woent, heeft mi ghemaect erre.32
 
Ic soude u sinen name noemen:
 
Hi es wel driewerven comen,
35
Ende ghinc hier wandelen bi den muere.
 
Ic duchte begrijp van onsen ghebuere.36
 
Here, ic soude u bidden gherne,
 
Segt hem, dat hijs hem set tonberne,38
 
Ende mi sijnre minnen verdraghe,39
40
Eer ict minen vrienden claghe,40
 
Daer mochte af comen paerlement.41
 
Te vele soe wandelt hi hier omtrent.’
 
Die broeder seide, als een goet man,
 
Hi soudts hem gherne spreken an,
45
Ende bidden hem dat hijs ontbare,
 
Ende hoe dat si een goet kint ware.
 
Die goede broeder ghinc al te hant
 
Daer hi den ionghen knapen vant,
 
Die die joncfrou hem te spreken bat.
50
Tusschen hem tween, in ere stat,50
 
Ghinghen si hemelike staen.
 
Die broeder seide: ‘ghi hebt mesdaen,
 
Al daer ghi waert in deser weken
 
Ter joncfrouwen, die ghi wilt spreken:
55
Si es die uwes niet en gaert,55
 
Ende doet u bidden dat ghijs ontbaert.’
 
Die knape swoer: ‘bi onsen here,
 
Daer af en wistec min no mere.’
 
Die broeder seide, in corter woert:
60
‘Ic bidder u omme, hoedes u voert.’60
 
Hier mede lieten si die tale.
 
Ic salt u segghen, verstaet mi wale,
[p. 110]
 
Wat de hovessche joncfrou dede,
 
Daer si was in hare stede,
65
Dat salic u vertellen hier.
 
Een gordel ende enen aelmoesnier66
 
Makede si van goeder houde,
 
Ende deder penninghen in van goude.
 
Dat en wist haer vader noch haer moeder.
70
Si sende weder om den broeder,
 
Ende hi quam tot haer ghegaen.
 
‘Ay, here, ic dede u verstaen
 
Te biddene desen jonghen man,
 
Dies ic niet quijt werden en can:
75
Seidijt hem niet, lieve here?’
 
Die broeder seide: ‘ic baets hem sere.76
 
Hi seide en souder u nemmermeer afspreken.’
 
‘Hy, here, hi was inder weken
 
Nevens die muere comen hier.
80
Dit gordel ende dit aelmoesnier
 
Werp hi mi ten veinster in,
 
Des ic mi scame in minen sin:
 
Deen was in dander ghewonden.
 
Oec riep hi, ten selven stonden,
85
Daer waren penninghen in van goude,
 
Dat icker mede copen soude
 
Cleder, cousen ende scoen.
 
Gheloeft si God, en hebs gheen doen;88
 
Want ic hebbe enen riken vader,
90
Die mi wel copen mach algader
 
Wat sijn wille es dat ic draghe.
 
Here, ic segt u in desen daghe:
 
Nemt ende draghet hem sijn scoenheit,93
 
Ende segt hem alsoe als ic hebbe gheseit,
95
Dat ic sijns goets niet en ghere,
 
Ende dat hi hem selven daer mede pallere!’
 
Die broeder nam van der joncfrouwen
 
Dat scoenheit, ende staect in sijn mouwen,
[p. 111]
 
Taelmoesnier ende tgordel mede,
100
Ende ghinc al te hant op die stede,
 
Daer hi vant den jonghen man:
 
Heymelike sprac hi hem an
 
Ende seide: ‘knape, ghi mesdoet,
 
Dat ghi deser joncfrou goet
105
Met wandelinghen smaelt haer ere,105
 
Daer aen mesdoedi al te sere.’
 
Die knape seide, in hogher spraken,
 
Des soudi sekerlike missaken,108
 
Wiet hem aentide, tot enegher stede,
110
Dat hi noit op haer en mesdede.
 
Die broeder sprac: ‘oec wats ghesciet,
 
Des en willic gheloven niet!
 
Siet bier tgordel, dat ghi haer brocht,
 
Ende taelmoesnier van siden ghewrocht,
115
Gulden ghelt daer in ghedaen.115
 
Si en wilt gheen goet van u ontfaen.
 
Neemt hier u gordel, ende u ghelt,
 
Int aelmoesnier al onghetelt;
 
Si en wilt uwes goets meer no min.’
120
Die knape peinsde in sinen sin
 
Datten die joncfrouwe minnen woude.
 
Taelmoesnier goet, ende tghelt van goude,122
 
Ende tgordel van ziden mede
 
Gaf hem die broeder daer ter stede,
125
Ende seide dat hem die ioncfrou sende,
 
Die ghene vrienscap aen hem en kende,
 
Ende si sijns goets niet en gherde.
 
Die knape naemt als donwerde,128
 
Ende seide: ‘Here, ic saels mi hoeden;
130
Ghi en dorst u nemmermeer vermoeden130
 
Dat icse aen spreke tenegher tijt,
 
Die joncfrou, ic scelse quijt.’
 
Nu heeft die broeder wel ghedaen
 
Sine boetschap, ende es thuus ghegaen.
[p. 112]
135
Die knape was een scoen ionc man:
 
Hi treckede dierbaer cleder an,
 
Ende hielt hem selven suverlike.
 
Die joncfrou (diene maecte rike,138
 
Als ic gheseit hebbe, dit verstaet),
140
Si peinsde herde wisen raet;140
 
Si ontboet met enen bode
 
Den broeder, dat hi om gode
 
Comen soude daer si was.
 
Die broeder sat ende las,
145
Ende leide sine boeke neder,
 
Ende ghinc ter joncfrouwen weder.
 
Si hieten willecome sijn.147
 
‘Ay, here, seit si, die herte mijn
 
Es al te sere in onvreden!
150
Te nacht quam hier al onghebeden
 
Dese man, daer ic u over claghede:
 
Hi nam dat hijs mi niet en vraghede:
 
Ic saelt u in biechten segghen.
 
Al daer mijns vader torve legghen
155
Pliet altoes een leder te stane;155
 
Te nacht hadde hise gheset daer ane.
 
Die camer jeghen die venster staet.
 
Nu en wetic mijns ghenen raet,
 
Ic moeter seker vore sterven.
160
Here, woudi hem noch ene werven
 
Noch bidden, dat hijs mi verlate,
 
Ic woudt u vrienscap ende bate
 
Doen, dats u te bat soude wesen.’163
 
Die broeder seide: ‘haddic ghelesen
165
Mijn ghetide, ic souder gaen,
 
Ende doens hem sekerlike af staen.’
 
Die broeder ghinc ende sprac hem ane,
 
Aldaer men speelde op ene bane
 
Was hi met jonghen ghesellen.
170
Ic sal die waerheit hier vertellen.
[p. 113]
 
Die broeder wenkeden dat hi quam.171
 
Alder ierst dat hine vernam172
 
Vraghedi: ‘here, wildi iet?’ -
 
‘Mi es leet dat u goet ghesciet!’
175
Sprac die broeder, ende seide:
 
‘Ghi werct te sere bi onbesceide!
 
Ic hebbe u anderwerf ghebeden,
 
Ende noch soe salic u bidden heden,
 
Dat ghi nemmermeer en gaert179
180
Te comene daer ghi te nacht waert.’
 
Die knape vraghede: ‘waer was dat?
 
Ay, of ghi alsoe waerlike hadt
 
Uwen on wille, dat waer mi leet.’ -
 
‘Waendi dat ic niet en weet
185
Hoe ghi comen waert te nacht,
 
Ende hadt ene leder ghebracht?
 
Die joncfrou hevet mi gheseit:
 
Aldaer haers vaders berghinghe leit
 
Pliets altoes een leder te stane:
190
Te nacht haddise gheset daer ane
 
Die camer, daer die veinster staet.
 
Die wech es broesch ende quaet,
 
Ende van den watere sere verreghent.
 
Ghi waert bede wel gheseghent
195
Dat die wech niet en brac,
 
Of dat si u niet af en stac.’
 
Die knape seide, in hogher talen,
 
Hi souds hem hoeden herde wale,
 
Ende het soude nemmeer ghescien.
200
Die broeder ghinc thuus wert mettien,
 
Ende en sprac den knape nemmeer an.
 
Des avonts ghinc die ionghe man,
 
Ende nam die leder, daer si stoet,
 
Als hem die broeder maecte vroet,
205
Ende hem die joncfrou hadde ghebeden.
 
Achter aent huus, te selver steden,
 
Sette hi die leder ende clam
[p. 114]
 
Ten veinster in. Die joncfrou vernam
 
Dat hi daer was, die ionghelinc,
210
Dien si vriendelike ontfinc,
 
Ende haelp hem dat hi quam binnen.

De volgende negen regels laet ik achterwege, om den wulpschen inhoud. Pieter van Iersele noemt zich daerin als den dichter van het stuk.

Deze vertelling wordt gevonden in het meergemelde handschrift der bibliotheek van den heer Van Hulthem (No 192 van zyn Catalogus), en draegt aldaer het nummer xxx. De zelfde vertelling leest men in het Decamerone van Boccacio, Giornata III, Novella III.

 

J.F. WILLEMS.

5
Ertsche creature, aerdsgezind schepsel, die geerne naer de wereld leefde.
10
Des, of liever Tes, tot des, tot dan toe.
12
Teren, tot eer.
16
Hovesschen, heussche.
22
Manlijc anderen, malkanderen.
23
Predecare, broeder predikheer.
27
Weder, noch.
29
Doer God, om Gods wil.
32
Erre, boos.
36
Begrijp, opspraek, kritiek.
38
Dat hijs hem set tonberne, dat hy het late!
39
En my van zyne min in vrede late. Verdraghen of verdrach maken was vrede sluiten.
40
Vrienden, magen.
41
Paerlement, spraek.
50
In ere stat, in of op een plaets.
55
Zy begeert u niet.
60
Hoedes u voert, onthoud u daervan voortaen.
66
Aelmoesnier, aelmoestassche. Nu zou men een ridicule zeggen.
76
Ik baets hem, ik bad hem des.
88
God zy geloofd ik heb er geen van doen.
93
Scoenheit, kostbaerheid, juweel, geschenk. Zie myne aenteekening op De Klerk's Brabantsche Yeesten, boek III, Vs 1002.
105
Met uw wandelen haer eer bezwalkt.
108
Hy zou het voorzeker loochenen.
115
Gulden gelt, goudgeld.
122
Taelmoesnier goet, het goede, het fraeye aelmoesnier.
128
Als donwerde, als die het met versmading terug nam.
130
Ghi en dorst, gy en behoeft.
138
De jonkvrouw, die hem ryk maekte.
140
Zy bepeinsde een slimmen voud.
147
Si hieten, zy hiet hem.
155
Pliet, pleegt. Leder, ladder, leer.
163
Te bat, te beter.
171
Wenkeden, wenkte hem.
172
Zoodra hy hem vernam.
179
En gaert, en begeert.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

Wisen raet van Vrouwen


Peter van Iersele

anoniem Hulthemse handschrift