Eynde van den eersten Sendtbrief PAULI aen die van Corinthen.
|
-
1
- Namelick, der penningen die vergadert worden uyt de gemeynte.
-
2
- D. voor de arme geloovige te Ierusalem zijnde, onder dewelcke groot gebreck was, soo van wegen den dieren tijt van Agabo voorseght, Actor. 11.28. als oock om de harde vervolginge tegen deselve gemeynte, die daer door genootsaeckt was bystant te versoecken by de Griecksche gemeynten, die doe bloeyden. Van dese collecte siet oock Rom. 15. versen 25, 26. 2.Cor. cap. 8. vers 1. Gal. 2. vers 10.
-
3
- Siet van dese gemeynten Gal. 1.2.
-
4
- Namel. op wat wijse ende tijt dese collecte bequamelick kan aengestelt ende gedaen worden.
-
5
- D. volght haer exempel na, soo in ’t mildelick geven, Rom. 12.13. als in het onderhouden van de orden in het collecteeren, die in het volgende vers beschreven wort.
-
a
- Actor. cap. 11. vers 29. 2.Corinth. 8.4 ende 9.1.
-
6
- Gr. eenen. Hebr. Siet dergelijcke wijse van spreken Genes. 1. vers 5. Dan. 9. vers 1. Siet oock Matth. cap. 28. vers 1. Marc. cap. 16. vers 9. Luce 24.1.
-
7
- Gr. der Sabbathen, waer door de geheele weke dickwils wort genoemt. Siet Marc. cap. 16. vers 9. Ioan. 20.1. Dese eerste dagh, wort van Ioanne genaemt des Heeren dagh, Apocal. 1.10. om dat de Heere Christus op dien dagh van den dooden is opgestaen. Op desen dagh plegen de Apostelen hare vergaderingen te houden, Ioan. 20.19, 26. Actor. 20.7.
-
8
- Namelick, lidtmaet uwer gemeynte, die eenige middelen heeft.
-
9
- Namelick, om tot den nootdruft der armen gegeven te worden. Want al te met wat wech te leggen en beswaert soo seer niet, ende veel kleyne maken een groot.
-
10
- D. alsoo metter tijt gelijck eenen schat by een brengende. Ofte, versekert zijnde dat ghy u daer mede eenen schat sult vergaderen in den hemel, Matth. cap. 6. vers 20.
-
11
- Het Griecksch woort beteeckent eygentlick eenen goeden wegh ofte reyse hebben, gelijck Rom. 1.10. ende wort by gelijckenisse voor allerley voorspoet genomen. Elck een moet dan geven na dat hem de Heere gezegent heeft, 2.Corinth. 8.12.
-
12
- Namelick, het welck als dan in der haeste soo bequamelick, ende vruchtbaerlick voor den armen, niet en sal konnen geschieden.
-
13
- Namelick, om de vergaderde aelmoessen getrouwelick over te brengen.
-
14
- Dit door brieven kan gevoeght worden by het voorgaende woort bequaem achtet, in desen sin, Die ghy door brieven aen my selve sult noemen ende te kennen geven, dat ghy die daer toe bequaem ende getrouw achtet. Ofte, met het volgende woort sal ick senden, Namelick, met mijne brieven van recommandatie aen de gemeynte van Ierusalem.
-
15
- Gr. uwe genade, Dat is, uwe aelmoesse die ghy haer sult geven uyt enckele goedigheyt ende barmhertigheyt, door de genade Godts. Siet 2.Corinth. cap. 8. vers 1.
-
17
- De Apostel biedt sijnen dienst aen om die moeyte geerne te nemen, soo het noodigh geacht wiert: het welck hy oock gedaen heeft, gelijck blijckt Actor. 24. vers 17. ende Rom. 15.25.
-
18
- Soo en was dan d’Apostel, als hy desen brief schreef, noch niet in Macedonien gekomen, maer het blijckt uyt versen 8, 19. dat hy doe noch te Ephesen was. Waer uyt volght dat het niet seker en gaet, het gene onder desen brief gestelt wort, dat deselve soude geschreven zijn tot Philippis, welcke een stadt was in Macedonien gelegen, Actor. 16. vers 12.
-
19
- D. indien het de Heere sal toelaten. siet vers 7. Iacob. 4. vers 15.
-
20
- Dat is, den gantschen winter over by u blijven, op dat ghy mijnen dienst genoeghsaemlick mooght gebruycken.
-
21
- D. eenige uyt uwe gemeynte, die ghy daer toe bestemmen sult.
-
22
- Namelick, het zy na Ierusalem, soo het noodigh gevonden wort, dat ick desen dienst selve sal doen, ofte ergens elders sal reysen om het Euangelium te verbreyden.
-
23
- Ofte, als doorreysende, sonder by u te blijven.
-
24
- Dewijle hy bysonderlick door sijnen Geest onse reysen stiert, daer hy ons wil henen senden: ende door den selven oock somtijts verhindert, dat wy niet en mogen gaen daer wy voorgenomen hadden. Siet daer van een exempel Actor. 16. vers 7. Siet oock Ierem. 10.23. Rom. 1.10. Iacob. 4.15.
-
25
- Daer hy al twee jaren geweest was, Actor. 19.10.
-
26
- Siet van dit woort de aenteeckeninge op Actor. 2.1. ende 20.16.
-
27
- Ten aensien van den krachtigen zegen die de Heere geeft tot verbreydinge des Euangeliums ende veler bekeeringe.
-
28
- D. goede gelegentheyt wort my hier gegeven om ’t Euangelium te verbreyden. siet Actor. 14. vers 27. 2.Corinth. 2.12. Apoc. 3.8.
-
29
- Namelick, die den loop des Euangeliums soecken te verhinderen: waerom mijne tegenwoordigheyt hier noch noodigh is, om deselve tegen te staen, ende de gemeynte tegen deselve te stercken.
-
30
- Siet van hem Actor. 16.1. ende 1.Timoth. 1.2. Desen hadde Paulus gesonden om met Erasto de gemeynten te besoecken, Actor. 19.22.
-
31
- Namelick, van de vyanden des Euangeliums, soo der Heydenen, als der valsche broederen, die de vrome Leeraers des Euangeliums veel verdriets aen deden, ende in perijckel brachten.
-
32
- Namelick, der predicatie des Euangeliums, 1.Timoth. 3.1.
-
33
- Die met gelijcke neerstigheyt ende trouwe ’t Euangelium verkondight, ende den dienst des woorts bedient als ick, Philip. 2.20. hoewel hy geen Apostel en was, maer een Euangelist, 2.Tim. 4.5.
-
34
- Namelick, om sijner jonckheyt wille, 1.Tim. 4.12.
-
35
- D. dat hy sekerlick ende voorspoedelick sonder swarigheyt ende perijckel tot my mach komen.
-
36
- Siet van desen Apollos Actor 18.24, etc. ende 19.1. 1.Corinth. 1.12. ende 3.6, 22.
-
39
- Daer van heeft hy sonder twijfel gewichtige redenen gehadt: eenige meynen om met sijne tegenwoordigheyt niet te stijven de partije, die seyde ick ben Apollos, 1.Cor. 1.12.
-
40
- Namel. tegen de listen ende lagen des satans, 1.Petr. 5.8.
-
41
- Dat is, blijft stantvastigh, 1.Corinth. 15. vers 58.
-
42
- Namelick, in alle swarigheden ende perijckelen, dat ghy kloeckmoedelick deselve overwint.
-
43
- Namelick, na de ziele met een geestelicke sterckte aengedaen, om daer door alle versoeckingen tegen te staen, ende te overwinnen.
-
44
- Dese vermaninge heeft den Apostel te voren in het breede voorgestelt, Cap. 13. ende hy verhaelt deselve hier wederom in het besluyt van den brief, overmits datse seer noodigh is om alle tweespalt ende scheuringe wech te nemen, die gemeynlick ontstaen uyt gebreck van liefde.
-
46
- Siet van desen 1.Corinth. 1. vers 16. het schijnt dat hy een Diaken geweest is van de gemeynte tot Corinthen, ende een man van aensien.
-
47
- Dat is, dat het selve onder de eerste in Achajen geweest is die ’t Euangelium heeft aengenomen, ende tot Christum bekeert is, ende van my selve gedoopt, 1.Cor. 1.16. Epenetus wort oock alsoo genaemt, Rom. c. 16. vers 5. om dat hy mede een van de eerste geweest is: die daerom te meer te prijsen ende in achtinge te houden zijn.
-
48
- Om de arme geloovige te dienen met vergaderen ende uytdeelen der aelmoessen, ende andre hantreyckinge te bewijsen, Actor. 6. vers 1. Rom. 15.25.
-
49
- Gr. verordineert, D. hebben haer selven vrywillighlick ende geheel tot dien dienst begeven, wel verstaende, als sy daer toe wettelick zijn beroepen geweest, Actor. 6.3, 5.
-
50
- Namelick, niet alleen door gehoorsaemheyt in de saken haren dienst aengaende, maer oock door eerbiedinge om hares diensts wille, Ephes. 5.21.
-
51
- Namelick, met haer, in den selven of te gelijcken dienst, die men alle om hares diensts wille in eeren moet houden, 1.Thessal. 5.13.
-
52
- Dese drie waren van Corinthen na Paulum gereyst, om hem den staet van de gemeynte aldaer bekent te maken, die hy, om haer van alle quaet nadencken te bevrijden, prijst, ende verklaert hare komste hem aengenaem geweest te zijn.
-
53
- Namelick, uw’ afwesen, D. ick ben door hare komste soo vermaeckt geweest, als of ick in dese weynige alle andere lidtmaten der gemeynten van Corinthen by my gehadt hadde.
-
54
- Dat is, mijn ziele, mijn herte.
-
55
- Ofte, ruste gegeven, Namelick, door hare t’samensprekingen, ende onderrichtingen van de gelegentheyt uwer Kercke.
-
56
- Namelick, om dat ick versekert ben, als ghy sult verstaen dat mijn ziele verquickt is, dat oock de uwe daer mede verquickt sal worden.
-
57
- Dat is, houdtse in goede achtinge, weerde, ende liefde.
-
58
- Soo is dan de Apostel in Asien doe geweest, ende niet in Macedonien. siet versen 5, 8.
-
59
- Siet van dese Rom. 16.3. Dese waren met Paulo van Corinthen na Ephesen vertrocken, Actor. 18.2.
-
c
- Rom. 16.16. 2.Corinth. 13.12. 1.Thess. 5.26. 1.Petr. 5.14.
-
61
- Siet de aenteeckeninge op Rom. 16.16.
-
62
- Namel. met welck ick desen brief hebbe onderteyckent. Het schijnt dat de Apostel een bysondere wijse gehadt heeft om sijn hant te teyckenen, die den gemeynten bekent was, met mijne hant, Pauli. Siet Coloss. 4.18. 2.Thess. 3.17. op dat sijne brieven te beter van andere souden onderkent worden. Ende dat hy de volgende Apostolische wensch, vers 23. oock met sijn eygen hant onder alle de sendtbrieven plach te stellen.
-
63
- Gr. Anathema, van welck woort siet Rom. 9.3. Gal. 1.8.
-
64
- Dit is een Chaldeeusch ofte Syrisch woort, het welck schijnt doe gebruyckelick geweest te zijn, om een seer groote vervloeckinge, die by de Hebreen Cherem genaemt wort, uyt te drucken. Ende beteeckent, gelijck sommige meynen, de Heere komt, of, onse Heere komt. Desen vloeck spreeckt d’Apostel uyt over de onbekeerlicke menschen, niet uyt een quade beweginge des gemoedts, maer uyt eenen Apostolischen geest ende heyligen yver. siet Iude versen 14, 15.
-
65
- Dit is’t ordinaris besluyt van alle de sendtbrieven des Apostels.
-
66
- Dewijle de Apostel sommige dingen in desen brief wat hardt voorstelt, soo verklaert hy hier dat sulcks niet uyt quaetwilligheyt maer uyt liefde tot haer geschiet is.
-
*
- Dat dit niet wel gelooflick is, siet de verklaringe op versen 5, 8, 19. Ende blijckt hier uyt gelijck oock uyt eenige andere, dat dese woorden die na het besluyt der Apostolischer brieven gestelt zijn, niet altijt vast en gaen, ende alleen door eeniger menschen goetvinden daer by gevoeght zijn.
|