| |
| |
| |
1 De Overste der Ioden setten Petrum ende Ioannem gevangen. 5 waer over de geheele Raet vergadert. 7 van welcken sy worden ondervraeght over de genesinge des kreupelen. 8 Petrus betuyght dat het selve geschiet is in den name Iesu. 11 ende dat dese is de steen van de bouwlieden verworpen. 12 doch dat in geenen anderen saligheyt en is. 13 De Raet hoewel overtuyght zijnde van dit wonderwerck, verbiedt nochtans haer in den name Iesu te prediken. 19 ’t welck sy verklaren niet te konnen laten. 21 worden daer na met harde dreygingen ontslagen. 23 verhalen den haren wat haer was geschiet. 24 die Godt bidden om bescherminge, vrymoedigheyt, ende zegen tot de predicatie des woorts. 31 ende Godt verhoort haer met een aerdtbevinge. 32 De eendrachtigheyt ende liefde der geloovige, die hare goederen verkochten tot onderhoudt der behoeftige. 36 ’t welck oock Barnabas heeft gedaen.
| |
1
ENde terwijle sy tot het volck spraken, quamen daer over tot haer de Priesters ende 1 de Hooftman des tempels, ende 2 de Sadduceen:
| |
2
Seer t’onvreden zijnde, om dat sy het volck leerden, ende verkondighden 3 in Iesu de opstandinge uyt den dooden.
| |
3
Ende sloegen de handen aen haer, ende settedense 4 in bewaringe tot den anderen dagh. Want het was nu avont.
| |
4
Ende vele van de gene die 5 het woort gehoort hadden, 6 geloofden: ende het getal der mannen wiert ontrent 7 vijf duysent.
| |
| |
| |
5
Ende ’t geschiedde des anderen daeghs dat hare 8 Overste, ende Ouderlingen ende Schriftgeleerde 9 te Ierusalem vergaderden:
| |
6
Ende 10 Annas de Hoogepriester, ende Cajaphas, ende 11 Ioannes, ende 12 Alexander, ende soo vele daer van 13 het Hoogepriesterlick geslachte waren.
| |
7
Ende als sy- 14 se in het midden gestelt hadden, vraeghden sy, a Door wat kracht, ofte door wat 15 name hebt ghylieden dit gedaen?
| |
8
Doe seyde Petrus, 16 vervult zijnde met den Heyligen Geest, tot haer, Ghy Overste des volcks, ende 17 ghy Ouderlingen Israëls,
| |
9
18 Alsoo wy heden 19 rechtelick ondersocht worden over de weldaet aen een kranck mensche [geschiet,] waer door hy 20 gesont geworden is:
| |
10
Soo zy u allen kenlick, ende den gantschen volcke Israëls, dat 21 door den name Iesu Christi des Nazareners, dien ghy gekruyst hebt, welcken Godt van den dooden heeft opgeweckt, 22 door hem [segge ick] staet dese hier voor u gesont.
| |
11
23 Dese is de steen, die van u 24 b de bouwlieden 25 veracht is, welcke tot 26 een hooft des hoecks geworden is.
| |
12
c Ende de saligheyt en is 27 in geenen anderen. Want daer en is oock 28 onder den hemel geenen anderen 29 naem, die 30 onder de menschen 31 gegeven is, 32 door welcken wy moeten saligh worden.
| |
13
Sy nu siende de vrymoedigheyt Petri ende Ioannis, ende vernemende dat sy 33 ongeleerde ende 34 slechte menschen waren, verwonderden haer, ende kenden haer dat sy met Iesu geweest waren.
| |
14
Ende siende den mensche by haer 35 staen die genesen was, en hadden sy niet daer tegen te seggen.
| |
15
Ende haer geboden hebbende 36 uyt te gaen buyten den Raet, overleyden sy met malkanderen,
| |
16
Seggende, d Wat sullen wy dese menschen doen? Want datter 37 een bekent teecken door haer geschiet zy, is openbaer allen die te Ierusalem woonen, ende wy en konnen het niet loochenen.
| |
17
Maer op dat het niet meer ende meer onder het volck verspreyt en worde, laet ons haer 38 scherpelick dreygen, dat sy niet meer tot eenigh mensche 39 in desen naem en spreken.
| |
18
Ende als syse geroepen hadden 40 seyden sy haer aen, dat sy 41 gantschelick niet en souden spreken, noch leeren, in den name Iesu.
| |
19
Maer Petrus ende Ioannes antwoordende seyden tot haer, e Oordeelt ghy, of het recht is 42 voor Godt, u-lieden meer te hooren dan Godt.
| |
20
Want wy 43 en konnen niet laten te spreken ’t gene wy gesien ende gehoort hebben.
| |
21
Maer sy dreyghdense noch meer, ende lietense gaen, niets vindende 44 hoe syse straf-[kolom]fen souden, f 45 om des volcks wille: want sy verheerlickten alle Godt over het gene g datter geschiet was.
| |
22
Want de mensche was 46 meer dan veertigh jaren oudt, aen welcken dit teecken der genesinge geschiet was.
| |
23
Ende sy los gelaten zijnde h quamen 47 tot den haren, ende verkondighden al wat de Overpriesters ende de Ouderlingen tot haer geseght hadden.
| |
24
Ende als dese [dat] hoorden, hieven sy eendrachtelick [hare] stemme op tot Godt, ende seyden, 48 Heere, ghy zijt de Godt, die gemaeckt hebt den hemel, ende de aerde, ende de zee, ende alle dingen die in deselve zijn.
| |
25
Die door den mont Davids 49 uwes knechts geseght hebt, i Waerom 50 woeden de Heydenen, ende hebben de volcken ydele dingen bedacht?
| |
26
De Koningen der aerde zijn [te samen] opgestaen, ende de Overste zijn by een vergadert, tegen den Heere, ende tegen sijnen Gesalfden.
| |
27
k Want 51 in der waerheyt zijn vergadert tegen uw’ heyligh 52 kint Iesum, welcken ghy 53 gesalft hebt, beyde Herodes ende Pontius Pilatus, met de Heydenen ende 54 de volcken Israëls:
| |
28
55 Om te doen al wat uwe 56 hant ende uwen raet 57 te voren bepaelt hadde dat geschieden soude.
| |
29
Ende nu [dan,] Heere, 58 siet op hare dreygingen, ende geeft uwen 59 dienstknechten met alle vrymoedigheyt uw’ woort te spreken.
| |
30
l Daer in, dat ghy 60 uwe hant uytstrecket tot 61 genesinge, ende dat teeckenen ende wonderen geschieden door den naem van uw’ heyligh 62 kint Iesus.
| |
31
Ende als 63 sy gebeden hadden, wiert de plaetse, in welcke sy vergadert waren, m 64 beweeght. Ende sy wierden alle 65 vervult met den Heyligen Geest, ende spraken het woort Godts met vrymoedigheyt.
| |
32
Ende der menighte van de gene die geloofden was 66 n een herte ende [een] ziele: ende niemant en seyde dat yet van het gene hy hadde, 67 sijn eygen ware, maer alle dingen waren haer gemeyn.
| |
33
Ende de Apostelen gaven met groote 68 kracht getuygenisse van de opstandinge des Heeren Iesu: ende daer was groote 69 genade over haer alle.
| |
34
Want daer en was oock niemant onder haer die gebreck hadde. Want soo vele als’er besitters waren van landen ofte huysen, die verkochten sy, ende brachten den prijs der verkochte [goederen,] ende leyden [dien] 70 aen de voeten der Apostelen.
| |
35
o Ende aen een yegelick wiert uytgedeelt na dat elck van noode hadde.
| |
36
Ende 71 Ioses, van de Apostelen toegenaemt Barnabas, (’t welck is, overgeset zijnde, een sone 72 der vertroostinge) 73 een Levijt, van geboorte uyt 74 Cypren,
| |
37
Alsoo hy eenen acker hadde, verkocht [dien,] ende bracht 75 het gelt, ende leyde het aen de voeten der Apostelen.
|
-
1
- D. de Overste der Romeynsche soldaten, die de wacht hielden voor den tempel, om te verhoeden dat onder de groote menighte des volcks dagelicks tot den tempel komende, geen ongemack en soude ontstaen, siet Matth. 27.65. Luce 22. versen 4, 52. Actor. 5.24, 26.
-
2
- Van dese siet Matt. 3.7. ende 22. vers 23. Actor. c. 23. vers 8.
-
3
- Ofte, door Iesum, Namelick, dat deselve door Iesum soude geschieden: ofte, dat Iesus van de dooden opgestaen was: gelijck vers 33. ende Actor. 2.24. ende 3.15. ofte, in den name Iesu.
-
4
- Namelick, van eenige krijghsknechten ofte andere dienaren, sonder haer noch, soo het schijnt, in de gevangenisse te werpen.
-
5
- D. de predicatie Petri van Christo, Actor. 3.12.
-
6
- Namel. dat Iesus de Nazarener de ware Messias ende hare Salighmaker was.
-
7
- Nam. ofte daer inne gereeckent de drie duysent, Actor. 2.41. of boven deselve noch vijf duysent.
-
8
- Dese schijnen geweest te zijn de voornaemste hoofden van den grooten Raet Sanhedrin genaemt, bestaende niet alleen uyt Priesters, maer oock uyt andre voornaemste des volcks, voornamelick uyt Schriftgeleerde, ofte Wetgeleerde. Siet. vers 15.
-
9
- Namelick, zijnde, ofte, uyt andere plaetsen te Ierusalem ontboden zijnde.
-
10
- Van desen Annas, als oock van Cajaphas, siet Luce c. 3. vers 2. Ioan. 11. vers 49. ende 18.13.
-
11
- Dese was een van de vijf sonen van Annas, andersins oock Ionathas genaemt. siet Ioseph. de bell. lib. 2. cap. 25.
-
12
- Sommige meynen dat dese soude zijn die Alexander van welcken Iosephus gewagh maeckt, Antiq. lib. 20. cap. 3. om dat hy oock van Ioodsche afkomste was: doch alsoo deselve Stadthouder van Iudea was, soo en is het niet waerschijnlick, dat hy Hoogepriester is geweest.
-
13
- Het welck verstaen kan worden ofte van sulcke die afkomstigh waren van Hoogepriesters, ofte van Overpriesters, dat is, van de Hoofden der Priesters, die in dagh-ordens verdeelt waren, 1.Chro. c. 24. vers 1. Luce 1. vers 5.
-
14
- Namelick, Petrum ende Ioannem.
-
a
- Exod. 2.14. Matth. 21.23. Actor. 7.27.
-
15
- Dat is, door wiens autoriteyt, of bevel.
-
16
- Namelick, met een bysondere drijvinge ende beweginge des H. Geests.
-
17
- Van dese Ouderlingen siet de aenteeck. op vers 5.
-
18
- Gr. indien, ofte, soo.
-
19
- Ofte, te rechte gestelt, gerechtet, geoordeelt worden.
-
20
- Gr. behouden is geworden.
-
21
- Dat is, door de kracht ende autoriteyt Iesu, ende door het geloove aen sijnen name, Act. 3.16.
-
22
- Namelick, Iesum Christum, ofte door desen, te weten, name Iesu Christi, Actor. 3.6.
-
23
- Namel. Iesus de Nazarener.
-
24
- D. van u die gestelt zijt om de gemeynte met de salighmakende leere van den waren Messias te stichten.
-
b
- Psalm 118.22. Iesa. 28.16. Matth. 21.42. Marc. 12.10. Luce 20.17. Rom. 9.33. 1.Petr. 2.7.
-
25
- Gr. vernietight, Dat is, als niet geacht is, ofte, verworpen.
-
26
- Dat is, de voornaemste hoecksteen, daer het geheel gebouw op getimmert is. Siet Iesa. 28.16. Rom. 9.33. 1.Petr. cap. 2. vers 6.
-
c
- Matth. 1.21. Actor. 10.43. 1.Timoth. 2.5.
-
27
- Dat is, door geenen anderen:
-
28
- D. nergens in de geheele werelt.
-
29
- Dat is, niemant anders, geen ander persoon.
-
30
- Gr. in de menschen, Dat is, onder de menschen.
-
31
- Namelick, van Godt, Ioan. 3.16.
-
33
- Gr. ongeletterde, die in de scholen niet gestudeert en hadden.
-
34
- Gr. idiotai: soo worden genaemt gemeene lieden, die alleen hare eygene moederlicke tale spreken, die geen geleertheyt ofte autoriteyt in de Politie ofte Kercke en hebben, 1.Corinth. 14.16, 23, 24. 2.Corinth. 11.6.
-
35
- Namelick, op sijne voeten, over eynde, het welck hy te voren niet en hadde konnen doen.
-
36
- Gr. wech te gaen: ’t welck niet en moet verstaen worden, datse geheel ontslagen wierden om te mogen henen gaen, maer datse uyt den Raet geleyt wierden.
-
37
- Namelick, de mirakeleuse genesinge van desen kreupelen.
-
38
- Gr. met dreyginge dreygen. Hebr.
-
39
- Ofte, van desen naem, Dat is, van desen Iesu.
-
41
- Namelick, noch van hem prediken, noch hem aenroepen, noch in sijnen name mirakelen doen.
-
e
- Actor. cap. 5. vers 29.
-
42
- Dat is, voor het aengesichte Godts: in Godts tegenwoordigheyt, die alles weet ende oordeelt.
-
43
- Namelick, alsoo wy van Godt daer toe geroepen zijn, om te getuygen het gene wy van Iesu Christo gehoort ende gesien hebben.
-
44
- Dat is, onder wat pretext ofte schijn van recht.
-
45
- D. uyt vreese dat het volck tegen haer soude oproerigh worden.
-
46
- Ende volgens dien een geloofweerdigh ende bekent man: ende die oock swaerder om te genesen was, soo vele jaren kreupel geweest zijnde.
-
47
- Namelick, tot de andere Apostelen, versen 29, 30, 31.
-
48
- Gr. Despota. Welcke name Godt den Vader voornamelick wort toegeschreven, gelijck het woort Kyrios den Sone Iesu Christo. Siet Luce 2.29. 2.Petr. cap. 2. vers 1. Iude vers 4.
-
49
- Of, uwes kints. Siet vers 27.
-
50
- Gr. briesschen, gelijck de moedige peerden alsse ten strijde gaen.
-
k
- Matth. 26.3. Marc. 14.1. Luce 22.2. Ioan. 11.47.
-
51
- D. openbaerlick ende kenlick.
-
52
- Ofte, knecht, dienaer. siet Actor. 3. versen 13, 26. siet oock Matth. 8.6. vergeleken met Luce 7.2. ende hier vers 25.
-
53
- Namelick, met den Heyligen Geest tot den oppersten Priester, Propheet, ende Koningh der gemeynte.
-
54
- Hoewel d’Israëliten maer een volck en waren, soo wordense nochtans oock volcken genaemt, in ’t getal van vele, om datse in twaelf stammen verdeelt waren, Genes. c. 28. vers 3. ende 48.4.
-
55
- Dit moet verstaen worden niet ten aensien van haer voornemen, als of sy den raet Godts souden voorgenomen hebben uyt te voeren: maer ten aensien van de uytkomste der sake, die soo uytgevallen is, gelijck Godt in sijnen raet besloten hadde.
-
56
- D. ghy selve, na uwe macht ende wijse bestieringe.
-
57
- Of, te voren geschickt, geordineert, besloten. siet Act. 2. vers 23.
-
58
- Namelick, van den hemel, van waer ghy alle dingen regeert.
-
59
- Namel. d’Apostelen, Ephes. 6.19.
-
61
- Namelick, mirakeleuse.
-
63
- Namelick, de Apostelen, door welcke dit gebedt gedaen was.
-
64
- ’t Griecks woort beteeckent eygentlick op ende neder beweeght worden gelijck de baren van de zee. Met dit wonderteecken toonde Godt dat haer gebedt verhoort was.
-
65
- Siet vers 8. om het Euangelium vrymoedelick midden in de vervolginge te prediken.
-
66
- D. seer groote eenigheyt, soo in de leere ende in het gevoelen, als in de gemoederen ende toegenegentheden tot malkanderen in liefde ende vrede.
-
n
- Actor. 2.44. 1.Petr. 3.8.
-
67
- Siet hier van Actor. cap. 2. vers 44. ende 5.4.
-
68
- Namelick, om de herten der menschen te bewegen, Rom. cap. 1. vers 16.
-
69
- Dat is, gunste ende aengenaemheyt by het volck, het welck van haer als van heylige ende Godtsalige lieden veel hieldt.
-
70
- Namelick, om van haer uytgedeelt te worden aen den armen, na een yeders noot, vers 35.
-
72
- Ofte, der vermaninge: van wegen de bysondere gaven die hy hadde, om de menschen uyt Godts woort te troosten ende vermanen. Siet Actor. cap. 11. versen 22, 23, 24.
-
73
- Ofte, een Levijt van geboorte, geslachte, ofte, afkomste uyt Cypren.
-
74
- De Ioden waren in alle gewesten der werelt verstroyt, 1.Petr. cap. 1. vers 1. ende oock in dit eylant, waer van siet Actor. cap. 11. vers 19. ende 13.4. ende 15.39. ende 21.3. ende 27.4.
-
75
- Namelick, dat hy gemaeckt hadde van den verkochten acker.
|