| |
| |
| |
1 Christus vermaent sijne toehoorders, dat sy sullen volgen het gene de Schriftgeleerde ende Pharizeen uyt Mose haer leeren, ende niet hare wercken. 5 Beschrijft der selver geveynstheyt ende eergierigheyt. 8 ende vermaent de sijne sich daer van te wachten, ende na nedrigheyt te staen. 13 Verkondight het wee achtmael over de Pharizeen ende Schriftgeleerde, om verscheydene hare boose stucken, als namelick datse den hemel sloten voor de menschen. 14 der weduwen huysen op aten. 15 quade Ioden-genooten maeckten. 16 verkeerdelick leerden sweeren by den tempel, altaer, ende hemel. 23 kleyne dingen vertiendden ende het swaerste van de wet nalieten. 25 datse het buytenste reynighden ende niet het herte. 27 de gewittede graven gelijck zijnde. 29 Datse der ouder Propheten graven optimmerden, ende de nieuwe sochten te dooden. 37 Klaeght over de harneckigheyt der stadt Ierusalem, ende voorseght haren ondergangh.
| |
1
DOe sprack Iesus tot de scharen ende tot sijne discipelen,
| |
2
Seggende, a De Schriftgeleerde, ende de Pharizeen 1 zijn geseten op den stoel Mosis:
| |
3
b Daerom 2 al wat sy u seggen dat ghy houden sult, houdt [dat] ende doet [het,] maer en doet niet na hare wercken: c want sy seggen ’t, ende en doen ’t niet.
| |
4
d Want sy 3 binden lasten die swaer zijn ende qualick om dragen, ende leggense op de schouderen der menschen, maer sy en willen die met haren vinger niet verroeren.
| |
5
Ende alle hare wercken doen sy e om van de menschen gesien te worden. Want sy maken f hare 4 gedenck-cedels breedt, ende maken de 5 zoomen van hare kleederen groot.
| |
6
g Ende sy beminnen de voor-aensittinge in de maeltijden, ende de voorgestoelten in de Synagogen.
| |
7
Oock de begroetingen op de merckten ende van de menschen h genaemt te worden 6 Rabbi, Rabbi.
| |
8
Doch ghy en sult niet 7 Rabbi genaemt worden, want een is uw’ 8 Meester, [namelick] Christus: ende ghy zijt alle broeders.
| |
9
Ende en sult niemant uwen vader noemen op der aerden: i want 9 een is uw’ vader, [namelick] die in de hemelen is.
| |
10
Noch ghy en sult niet meesters genoemt worden: want 10 een is uw’ Meester [namelick] Christus:
| |
11
k Maer de 11 meeste van u sal uw’ dienaer zijn.
| |
12
l Ende wie hemselven verhoogen sal, [die] sal vernedert worden: ende wie hemselven sal vernederen, [die] sal verhooght worden.
| |
13
m Maer wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: Want ghy sluyt het Koninckrijck der hemelen voor de menschen, overmits ghy [daer] niet in en [kolom] gaet, noch 12 de gene die ingaen souden, niet en laet in gaen.
| |
14
n Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: Want ghy eet de huysen der weduwen op, ende [dat] onder 13 den schijn 14 van lange te bidden. Daerom sult ghy te 15 swaerder oordeel ontfangen.
| |
15
Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: Want ghy omreyst zee ende 16 lant om een 17 Iodegenoot te maken: ende als hy het geworden is, soo maeckt ghy hem een 18 kint der hellen, tweemael meer dan ghy [zijt.]
| |
16
Wee u ghy blinde leydslieden, die segget, Soo wie gesworen sal hebben by den tempel, 19 dat en is niet: maer soo wie gesworen sal hebben by het gout des tempels, 20 die is schuldigh.
| |
17
21 Ghy dwase ende blinde: want welck is meerder, het gout, ofte de tempel die het gout heylight?
| |
18
Ende soo wie gesworen sal hebben by den altaer, dat en is niet: maer soo wie gesworen sal hebben by 22 de gave, die daer op is, die is schuldigh.
| |
19
Ghy dwase ende blinde: want wat is meerder, de gave, of o den altaer die de gave heylight?
| |
20
Daerom wie sweert by den altaer, die sweert by den selven, ende by al wat daer op is.
| |
21
p Ende wie sweert by den tempel, die sweert by den selven, ende by dien 23 die daer in woont.
| |
22
q Ende wie sweert by den hemel, die sweert by den throon Godts, ende by dien die daer op sit.
| |
23
r Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde, want ghy 24 vertient 25 de munte, ende de dille, ende het komijn, s ende ghy laet na 26 het swaerste der wet, [namelick] 27 het oordeel, ende 28 de barmhertigheyt, ende 29 het geloove. t Dese dingen moest men doen, ende de andere niet nalaten.
| |
24
Ghy blinde leydslieden, die ghy 30 de mugge uytzijget, ende den kemel doorswelget.
| |
25
v Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: want ghy reynight het buytenste des drinckbekers ende des schotels, maer van binnen zijnse vol 31 van roof ende onmatigheyt.
| |
26
Ghy blinde Pharizeer 32 reynight eerst x dat binnen in den drinckbeker ende de schotel is, op dat oock het buytenste der selve reyn worde.
| |
27
Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: want ghy zijt y de wit-geplaesterde graven gelijck, die van buyten wel schoon schijnen, maer van binnen zijnse vol dootsbeenderen ende aller onreynigheyt.
| |
28
Alsoo oock schijnt ghy wel den menschen van buyten rechtveerdigh, maer van binnen zijt ghy vol geveynstheyt ende ongerechtigheyt.
| |
29
z Wee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen, ghy geveynsde: want ghy bouwt de graven der Propheten op, ende verciert de 33 graf-teeckenen der rechtveerdige.
| |
30
Ende segget, Indien wy 34 ten tijden onser vaderen hadden geweest, wy en | |
| |
souden met haer geen gemeenschap gehadt hebben 35 aen het bloet der Propheten.
| |
31
Aldus getuyght ghy [tegen] u selven, a dat ghy 36 kinderen zijt der gene die de Propheten gedoot hebben.
| |
32
Ghy [dan] oock 37 vervult de mate uwer vaderen.
| |
33
b Ghy 38 slangen, ghy adderen gebroetsels, hoe soudt ghy de 39 helsche verdoemenisse ontvlieden?
| |
34
c Daerom siet d ick sende tot u Propheten, ende Wijse, ende 40 Schriftgeleerde, ende uyt den selven sult ghy [sommige] dooden ende kruycigen, ende [sommige] uyt den selven sult e ghy geesselen in uwe Synagogen, ende sultse vervolgen van stadt tot stadt.
| |
35
Op dat op u kome alle het rechtveerdige 41 bloet, dat vergoten is op der aerden, f van het bloet des rechtveerdigen Abels af tot op g het bloet Zacharie des soons 42 Barachie, welcken ghy gedoot hebt tusschen den tempel ende den altaer.
| |
36
Voorwaer segge ick u, alle dese dingen sullen komen over dit geslachte.
| |
37
h Ierusalem, Ierusalem, ghy die de Propheten doodet, ende i steenight die tot u gesonden zijn: k Hoe menighmael hebbe ick 43 uwe kinderen willen by een vergaderen, gelijckerwijs een hinne hare kieckenen by een vergadert onder de vleugelen, ende ghylieden 44 en hebt niet gewilt.
| |
38
l Siet uw’ huys 45 wort u woest gelaten.
| |
39
Want ick segge u, ghy en sult my van nu aen niet sien, 46 tot dat ghy seggen sult, m Gezegent 47 [is] hy die komt in den name des Heeren.
|
-
1
- D. sy zijn daer toe geroepen ende gestelt om de wet Mosis den volcke voor te lesen ende te verklaren, Actor. 13. vers 15. ende 15.21.
-
b
- Deut. 17.19. Malach. 2.6.
-
2
- Namelick, uyt de wet Mosis ende de Propheten: want andersins ’t gene sy daer tegen ofte buyten leerden, noemt Christus den suerdeessem der Pharizeen, ende vermaent sijne discipelen haer daer van te wachten, Matth. c. 16. versen 6, 12.
-
d
- Luce 11.46. Actor. 15.10. Iesa. 10.1.
-
3
- Een gelijckenisse genomen van bussels ofte packen van verscheydene dingen die men te samen bindt om yemant op de schouderen te leggen om te dragen.
-
4
- Gr. Phylacteria, dat is, bewaer-cedels, welcke waren briefkens ofte cedelkens van pargament, waer op de wet Godts ofte eenigh deel der selve geschreven stont, die sy aen hare voorhoofden ende armen bonden, om te schijnen de gedachtenisse der wet altijt voor oogen te hebben, ende meynden daer in te volgen het gene Godt beveelt Exod. 13. versen 9, 16. Deut. 6.8.
-
5
- Dit waren frangien met blaeuwe snoerkens aen de hoecken van de opperste kleederen, diese volgens de wet, Num. c. 15 vers 38. Deut. c. 22. vers 12. moestmen dragen om daer door te gedencken aen de hemelsche leere der wet.
-
g
- Marc. 12.38, 39. Luce 11.43. ende 20.46.
-
6
- Dit is een Hebreeusch woort beteeckenende yemant die in geleertheyt ende aensien uytsteeckt, ende meer is dan andere, Dat is, Meester, Meester.
-
7
- Het gebruyck van dese, als oock van de volgende tijtelen, en wort niet simpelick verboden, want den Propheten ende Apostelen deselve somtijts wel toegeschreven worden, maer de ydele eere ende heerschappije ofte meesterschap over het geloove ende conscientie van andere, die sy daer inne sochten, vers 11.
-
8
- Gr. voorganger, leydsman, ofte, leydsmeester. Want hy alleen is de eenige Wetgever, ende onse opperste Propheet, die in saken het geloove ende den Godtsdienst aengaende alleen moet gehoort ende gevolght worden, Matth. 17.5. ende die den wegh der saligheyt niet alleen aenwijst, maer oock selve met sijn exempel volmaecktelick voorgaet, Hebr. 2.10. ende 12.2.
-
9
- Overmits wy van hem alleen ons wesen ende onderhoudinge na lichaem ende ziele oorspronckelick hebben, van hem alleen alles goets moeten verwachten, ende op hem alleen vertrouwen.
-
10
- D. voorganger. Siet vers 8.
-
11
- Gr. meerder, ofte, grooter.
-
l
- Iob 22.29. Prov. 29.23. Luce 14.11. ende 18.14. Iacob. 4.6, 10. 1.Petr. 5.5.
-
12
- Of, de ingaende, dat is, die op den wegh zijn om de leere des Euangeliums aen te nemen, belet ghy soo veel in u is, datse niet voort en gaen.
-
n
- Marc. 12.40. Luce 20.47. 2.Tim. 3.6. Tit. 1.11.
-
14
- Dat is, onder schijn van devotie ende voor haer te bidden, berooft ghy haer van hare middelen. Siet oock 2.Tim. 3.6. Ofte, onder een schijn ofte tot eenen deckmantel, zijt ghy lange biddende.
-
16
- Gr. het drooge, Genes. 1.10.
-
17
- Gr. Proselyton. Dat is, een aenkomelingh, die namelick van de Heydensche religie hem begeeft tot de Ioodsche, gelijck daer was Nicolaus een aenkomelingh van Antiochien, Act. 6.5. siet 1.Chron. 2.55. Ezech. 14.7. Actor. cap. 2. vers 10.
-
18
- Gr. soon. Dat is, weerdigh der helscher verdoemenisse, 2.Sam. 12.5.
-
19
- D. dat en geldt niet, ofte die en is niet gehouden te betalen ’t gene hy met sulcken eedt belooft heeft.
-
20
- D. die is gehouden te betalen sijne belofte.
-
21
-
Christus en kent hier mede niet voor goet de eeden by de creaturen gedaen, maer toont alleen hoe verkeerdelick sy daer van oordeelden, ende de conscientien der menschen qualick onderrichteden.
-
22
- D. offerande. siet Matth. 5.24.
-
p
- 1.Reg. 8.13. 2.Chron. 6.1, 2.
-
23
- Ofte, die den selven bewoont. Hoe Godt in den tempel woont, siet 1.Reg. 8. vers 27.
-
q
- 2.Chron. 6.33. Iesa. 66.1. Matth. 5.34. Actor. 7.49.
-
24
- Dat is, tienden geeft, ofte leert dat men daer van tienden moet geven.
-
25
- Het Griecks woort Hedyosmos heeft sijnen naem van soet ofte wel riecken.
-
s
- 1.Sam. 15.22. Hos. 6.6. Mich. 6.8.
-
26
- D. de gewichtighste stucken.
-
27
- D. het gene dat recht ende billick is.
-
28
- D. de wercken der liefde.
-
29
- D. getrouwigheyt in alle handelingen met de menschen.
-
t
- Matth. 9.13. ende 12.7.
-
30
- Ofte, een mugge kleynset, ende eenen kemel doordrinckt. Dit is een gemeen spreeck-woort tegen de gene die in het kleyn nauwe sien, ende het groote niet en achten.
-
31
- Dat is, vol van spijse ende dranck met onrechtveerdigheyt verkregen, ende met onmatigheyt gebruyckt.
-
32
- Dat is, laet af van onrechtveerdigheyt ende onmatigheyt, waer door uwe spijse ende dranck ontreynight was, soo sullen uwe schotelen ende drinckbekers oock reyn zijn.
-
33
- Dat is, de gebouwen die over de graven boven de aerde tot gedachtenisse der overledene opgerecht worden, die men tomben noemt.
-
35
- Gr. in het bloet, D. in het bloetvergieten ofte dooden.
-
a
- Actor. 7.51. 1.Thess. 2.15.
-
37
- D. gaet soo vry voort, volget ende voleyndight uwer vaderen boosheyt in het dooden der Propheten, tot dat u de verdiende straffe sal over komen.
-
38
- Siet Rom. c. 3. vers 13, etc.
-
39
- Gr. het oordeel der helle.
-
d
- Matth. 10 16. Luce 10.3. Ioan. 16.2. Actor. 7.52.
-
40
- Dit woort wort hier genomen voor oprechte Leeraers, hoedanigen Schriftgeleerde Ezras is geweest, Ezra 7.6. Matth. 13.52.
-
e
- Matth. 10.17. Actor. 5.40.
-
41
- D. de straffen om al het bloetvergieten der rechtveerdige, gelijck Matth. cap. 27. vers 25. want de kinderen die het quaet exempel van harer ouders misdaden volghden, worden der selver sonde ende straffe deelachtigh, Exod. 20.5.
-
f
- Genes. 4.8. Hebr. 11.4.
-
42
- Dese wort oock Iochannan genaemt 1.Chron. 6.9. ende Iojada, 2.Chron. cap. 24. vers 22. ende hier Barachias. Ende is dese Zacharias een van de laetste Propheten geweest, wiens doot of vermoorden in het Oude Testament met namen verhaelt wort, ende wiens bloet, gelijck oock het bloet Abels tot Godt om wrake geroepen heeft.
-
44
- Dat is, ghy hebt sulcks altijt gesocht te verhinderen, siet vers 13. ende nochtans heeft Christus tegen haren danck alle de sijne uyt haer vergadert, Iesa. cap. 1. vers 8. Rom. cap. 9. vers 29.
-
l
- Psalm 69. vers 26. Iesai. 1.7. Ierem. 7.34. Mich. 3.12. Actor. 1.20.
-
45
- Dat is, sal verwoest worden ende verwoest blijven: het welck ontrent veertigh jaren daer na door de Romeynen geschiet is.
-
46
- Namelick, ten uytersten dage wanneer hy in sijne heerlickheyt sal komen ten oordeel, ende sy als dan sullen moeten bekennen dat hy de gezegende des Heeren, dat is, de ware Messias, is, Apoc. cap. 1. vers 7. Siet oock Matth. 26.64.
|