| |
| |
| |
1 Christus leert, hoe men moet aelmoessen geven. 5 bidden. 16 vasten. 19 wat voor schatten vergaderen. 22 hoe het verstant moet gericht zijn. 24 Dat men geen twee heeren kan dienen. 25 Dat men de sorge van lichamelicke nootdruft moet Gode bevelen. 33 ende voor al het Koninckrijcke Godts soecken.
| |
1
HEbt acht, dat ghy uwe 1 aelmoesse niet en doet voor de menschen, om van haer gesien te worden: anders soo en hebt ghy geenen loon by uwen Vader, die in de hemelen is.
| |
2
a Wanneer ghy dan aelmoesse doet, soo en laet voor u niet trompetten, gelijck de 2 geveynsde in de Synagogen, ende op de straten doen, op datse van de menschen ge-eert mogen worden: Voorwaer segge ick u, 3 sy hebben haren loon wech.
| |
3
Maer als ghy aelmoesse doet, 4 soo en laet uwe slincke [hant] niet weten, wat uwe rechte doet.
| |
4
Op dat uwe aelmoesse in het verborgen zy: ende uwe Vader, die in ’t verborgen siet, die sal ’t u 5 in ’t b openbaer vergelden.
| |
5
Ende wanneer ghy 6 bidt, soo en sult ghy niet zijn gelijck de geveynsde: want die plegen geerne in de 7 Synagogen, ende op de hoecken der straten staende te bidden, 8 op dat sy van den menschen mogen gesien worden. Voorwaer ick segge u, dat sy haren loon wech hebben.
| |
6
Maer ghy, wanneer ghy bidt, c gaet in uwe 9 binnenkamer, ende uwe deure gesloten hebbende bidt uwen Vader die in het verborgen is, ende uw’ Vader die in’t verborgen siet, sal ’t u in ’t openbaer vergelden.
| |
7
Ende als ghy bidt, d soo en gebruyckt geen 10 ydel verhael van woorden, gelijck de Heydenen: want sy meynen dat sy door hare veelheyt van woorden sullen verhoort worden.
| |
8
Wordet dan haer niet gelijck: want uw’ Vader weet wat ghy van noode hebt, eer ghy hem biddet.
| |
9
Ghy dan biddet 11 aldus: e Onse Vader, die 12 in de hemelen [zijt,] uwen naem werde 13 geheylight.
| |
10
Uw’ 14 Koninckrijcke kome. Uwen wille geschiede gelijck 15 in den hemel [alsoo] oock op der aerden.
| |
11
Ons’ 16 dagelicks 17 broot geeft ons heden.
| |
12
Ende vergeeft ons onse 18 schulden, gelijck oock wy vergeven onse schuldenaren.
| |
13
Ende 19 en leyt ons niet in 20 versoeckinge, maer verlost ons van den f boosen. Want uw’ is het Koninckrijcke, ende de kracht, ende de heerlickheyt in der eeuwigheyt, 21 Amen.
| |
14
g Want indien ghy de menschen hare misdaden vergeeft, soo sal uwe hemelsche Vader oock u vergeven.
| |
15
h Maer indien ghy den menschen hare misdaden niet en vergeeft, soo en sal oock uwe Vader uwe 22 misdaden niet vergeven.
| |
| |
| |
16
i Ende wanneer ghy 23 vast, en toont geen droevigh gesichte, gelijck de geveynsde: want sy 24 mismaken hare aengesichten, op dat sy van de menschen mogen gesien worden, als sy vasten. Voorwaer ick segge u, dat sy haren loon wech hebben.
| |
17
Maer ghy, als ghy vast, 25 salft uw’ hooft, ende wascht uw’ aengesichte.
| |
18
Op dat het van de menschen niet gesien en werde als ghy vast, maer van uw’ Vader, die in ’t verborgen is: ende uw’ Vader, die in ’t verborgen siet, sal ’t u in ’t openbaer vergelden.
| |
19
26 Vergadert u k geen schatten op der aerden, daerse de motte ende 27 roest verderft, ende daer de dieven doorgraven ende stelen.
| |
20
Maer l vergadert u schatten in den hemel, daerse noch motte noch roest en verderft, ende daer de dieven niet en doorgraven, noch en stelen.
| |
21
Want waer uwen schat is, daer sal oock uw’ herte zijn.
| |
22
28 De keersse des lichaems is m de ooge: indien dan uwe ooge eenvoudigh is, soo sal uw’ geheel lichaem verlicht wesen.
| |
23
Maer indien uw’ ooge 29 boos is, soo sal geheel uw’ lichaem duyster zijn. Indien dan het licht dat in u is, duysternisse is, hoe groot [sal] de duysternisse [selve zijn?]
| |
24
n Niemant en kan 30 twee heeren dienen, want of hy sal den eenen haten ende den anderen lief hebben, of hy sal den eenen 31 aenhangen, ende den anderen verachten. Ghy en kondt niet Gode dienen ende den 32 Mammon.
| |
25
o Daerom segge ick u: 33 zijt niet besorght voor uw’ 34 leven, wat ghy eten, ende wat ghy drincken sult: noch voor uw’ lichaem, waer mede ghy u kleeden sult. Is het leven niet meer dan het voedsel, ende het lichaem dan de kleedinge?
| |
26
p Aensiet de vogelen des 35 hemels, dat sy niet en zaeijen, noch en maeijen, noch en versamelen in de schueren, ende uw’ hemelsche Vader voedt [nochtans] deselve: 36 en gaet ghy deselve niet [seer] veel te boven?
| |
27
Wie doch van u kan met besorght te zijn 37 een elle tot sijne lenghde toe doen?
| |
28
Ende wat zijt ghy besorght voor de kleedinge? Aenmerckt de lelien des velts, hoe sy wassen: sy en arbeyden niet, noch en spinnen niet:
| |
29
Ende ick segge u dat oock Salomon in 38 alle sijne heerlickheyt niet en is bekleet geweest, gelijck een van desen.
| |
30
Indien nu Godt het gras des velts, dat heden is ende 39 morgen in den oven geworpen wort, alsoo bekleet, en sal hy u niet veel meer [kleeden,] ghy kleyn geloovige?
| |
31
Daerom en zijt niet besorght, seggende: Wat sullen wy eten? of wat sullen wy drincken? of waer mede sullen wy ons kleeden?
| |
32
Want alle dese dingen 40 soecken de Heydenen. Want uwe hemelsche Vader weet dat ghy alle dese dingen behoeft.
| |
33
q Maer soeckt eerst het Koninckrijcke Godts, ende 41 sijne gerechtigheyt, ende alle dese dingen sullen u 42 toegeworpen worden.
| |
34
Zijt dan niet besorght tegen den morgen: want de morgen sal voor het sijne sorgen, [elcken] dagh heeft genoegh aen 43 sijn selfs quaet. [kolom]
|
-
1
- ’t Griecks woort Eleemosyne, daer aelmoesse van komt, beteeckent in ’t gemeyn een werck der barmhertigheyt, ende in het bysonder de weldadigheyt tegen den armen, om dat deselve uyt medelijden moet voort komen, 1.Corinth. 13. vers 3. Sommige Griecksche boecken hebben gerechtigheyt.
-
2
- Gr. Hypocriten: welck woort de persoonagien in een kamerspel beteeckent, die een ander persoon vertoonen, als sy in der daet zijn.
-
3
- Want de eere, diese soecken by de menschen, is haren loon.
-
4
- Dat is, doet het op ’t allerheymelickste, sonder roem daer door te soecken.
-
5
- Namelick, dickwils hier, maer insonderheyt hier namaels in het uyterste oordeel. Siet Matth. 25.34.
-
6
- Namel. in ’t bysonder. Want oock de gemeene gebeden in de vergaderingen zijn Gode aengenaem, ende hebben bysondere beloften, Matth. 18.19.
-
7
- Namelick, buyten de tijt van de gemeene gebeden.
-
8
- Ofte, op dat sy den menschen schijnbaer zijn.
-
c
- 2.Reg. 4.33. Actor. 10.4.
-
9
- ’t Griecks woort beteeckent een plaetse ofte kamer, daer men yet wech leght ofte opsluyt.
-
d
- 1.Reg. 18.28. Iesa. 1.15.
-
10
- Gr. Battologia, D. wanneer eenige woorden ofte reden sonder noot of ernst dickwils verhaelt worden.
-
11
- Dat is, richt alle uwe gebeden na dit formulier. Niet dat wy aen dese woorden alleen ofte altijt souden gebonden zijn: want in voorvallende nooden is ’t oock wel geoorloft eenige beden verder uyt te breyden, ende oock met andere woorden uyt te drucken. Siet Ioan. cap. 17. ende Actor. 4.24.
-
12
- D. in den derden hemel, 2.Cor. c. 12. vers 2. alwaer hy sijne majesteyt ende heerlickheyt allermeest openbaert, Psalm 103.19.
-
13
- D. van ons met woorden ende wercken groot gemaeckt.
-
14
- Nam. soo der genade in dese werelt, als der heerlickheyt in den hemel.
-
15
- Nam. van de heylige Engelen, Psalm 103. versen 20, 21. ende van de salige ende volmaeckte zielen, Hebr. cap. 12. vers 23.
-
16
- Dat is, genoeghsaem ende noodigh tot onderhoudt onses levens voor desen dagh: ofte ons bescheyden deel, Proverb. 30.8.
-
17
- Dat is, alle nootdruft des lichaems, Genes. 3.19.
-
18
- Dat is, sonden, Luce cap. 11. vers 4. die ons schuldigh maken aen de straffe. Siet Matth. cap. 18. vers 24.
-
19
- Ofte, en brenght ons niet, Dat is, geeft ons niet over.
-
20
- Namelick, des satans, der werelt ende onses vleeschs, om ons te brengen tot sondigen, ofte tot quaet. Siet Iacob. cap. 1. versen 13, 14.
-
21
- Is een Hebreeusch woort ende soo veel te seggen als, het zy ofte werde alsoo. Ofte, het is sekerlick alsoo. Siet Deut. cap. 27. vers 15. Nehem. cap. 8. vers 7.
-
g
- Marc. 11.25. Coloss. 3.13.
-
h
- Matth. 18.35. Iacob. 2.13.
-
22
- Gr. misvallen, waer door allerley sonden verstaen worden.
-
i
- Iesa. 58.3. Matth. 9 14. Marc. 2.18. Luce 5.33.
-
23
- Namel. in het bysonder. Want in gemeene nooden ofte vasten is het niet ongeoorloft droevigh gelaet te toonen, als het sonder geveynstheyt geschiet.
-
24
- Ofte, verdonckeren, verderven.
-
25
-
Christus spreeckt hier na het gebruyck der Ioden, die in tijden van vrolickheyt haer salfden ende wiesschen, Psal. 23. vers 5. Amos 6.6. Luce 7.46.
-
26
- Namel. voornamelick, ofte alsoo dat ghy daer van uw’ werck soudet maken, sonder de hemelsche recht te betrachten. Siet 1.Timoth. 6.8.
-
k
- Prov. 23.4. Iacob. 5.1. Hebr. 13.5.
-
27
- Gr. eetinge, ineetinge.
-
l
- Luce 12.33. 1.Timoth. 6.19.
-
28
- Dat is, gelijck het lichaem door de ooge, soo wort des menschen doen ende laten door ’t verstant geleyt ende gericht.
-
29
- D. verblint ofte verdorven.
-
30
- Nam. die malkanderen tegen zijn.
-
31
- Ofte, hem aen den eenen houden.
-
32
- Is een Syrisch woort, ende beteeckent rijckdom, winste, ofte schatten, die de menschen dickmael als eenen Godt eeren ende dienen.
-
o
- Psalm 37.5. ende 55.23. Luce 12.22. Philip. 4.6. 1.Timoth. 6.8. 1.Petr. 5.7.
-
33
- Namelick, met anghstige ende onmatige sorge, spruytende uyt kleyngeloovigheyt, ende verhinderende de sorge der saligheyt. Anders soo zijn wy oock schuldigh voor dese dingen te sorgen, 1.Timoth. 5.8.
-
34
- Gr. ziele, waer door ’t leven beteeckent wort. siet Iob c. 2. vers 6. Matth. cap. 2. vers 20.
-
35
- D. des lochts. Siet Psalm 8.9.
-
36
- Gr. en verschilt ghy niet seer veel van deselve?
-
37
- Gr. een cubijt, D. de lenghde des arms van den elleboogh af tot het uyterste van de middelste vinger, ofte, anderhalve voet.
-
38
- Leest van deselve 1.Reg. cap. 4.
-
39
- Dat is, dat korts daer aen verdrooght zijnde by na anders nergens toe en dient, als om daer mede de ovens te heeten.
-
40
- Namelick, met anghst ende bekommernisse, als of hare gelucksaligheyt daer inne gelegen ware.
-
q
- 1.Reg. 3.13. Psalm 37.25. ende 55.23.
-
41
- N. Godes, gelijck uyt den Grieckschen text blijckt: Dat is, die Gode aengenaem is, voor hem bestaet, ende in den Euangelio ons geopenbaert is.
-
42
- Gr. toegeleght, of, toegegeven, Namel. als een toemate ofte toegifte. Siet Psalm 127.2.
-
43
- Dat is, quellinge, bekommernisse, ende swarigheyt, die op elcken dagh voor valt.
|