26
58 Ende [aen] de geslotene vensteren waren oock palmboomen van dese ende van gene zijde, aen de zijden des voorhuyses: ende [aen] de zijdkameren des huyes, ende [aen] de dicke plancken.
|
-
1
- De man, van welcken bov. 40.3.
-
2
- D. (na sommiger gevoelen) soo breet, als de Tente der t’samenkomste, ofte Tabernakel was, die van Mose door Godts bevel was opgericht: alwaer de breette was van acht berderen, elck van ander halve elle ofte cubijt, makende te samen twaelf ellen. Siet Exod. cap. 26. versen 22, 23, 24, 25. met de aenteeckeninge.
-
3
- Of, des inganghs, T.w. van ’t heylige.
-
4
- Of, (als sommige) eene lenghte: Item in ’t volgende, eene breette, het welcke in den sin met dese woorden de lenghte ende breette eenderley kan zijn, als’er eene andere lenghte ende breette volght, als hier vers 4.
-
6
- Na ’t heylige der heyligen, ofte, alderheylighste, als vers 4.
-
7
- Hebr. tegen, ofte, voor aen, het aengesichte.
-
8
- D. het heylige der heyligen, ofte, het alderheylighste. Siet Exod. 26.33. ende aengaende de maniere van spreken Lev. 2. op vers 3. ende vergel. Cant. 1. op vers 1. ’t Gebouw van het heylige ende alderheylighste wort hier wel vermeldt, maer niet watter in geweest zy (als wel bekent was van Mosis Tabernakel ende Salomons Tempel) behalven den houten altaer ond. vers 22. staende voor het alderheylighste.
-
9
- In de dickte, als eenige dit nemen, ende de sake selfs schijnt uyt te wijsen.
-
10
- Dese zijdkameren waren buyten aen getimmert, rontom den tempel. Vergel. 1.Reg. 6.5, 6, 8, 10. ende siet de aenteeckeninge aldaer.
-
11
- D. (na het gemeyn gevoelen) elck kamergebouw hadde drie verdiepingen, ende over sulcks drie kameren, d’eene boven d’andere.
-
12
- Of, (als andere) drie ende dertigh malen, D. sulcke kameren warender dertigh, of (als andere) drie en dertigh verdeylt in tien, of (als andere) elf kamergebouwen, elck gebouw hebbende drie kameren boven malkanderen.
-
13
- Verstaet, eenen bysonderen muer, die aen des tempels muer was, gemaeckt voor dese kameren, als sommige verklaren: hoe wel andere meynen, datse op de balcken gerust hebben, die op de inkortingen van den muer des tempels onder elcke verdiepinge quamen te liggen, sonder in des tempels muer vast te zijn. Vergelijckt 1.Reg. 6.6. met de aenteeck.
-
16
- Ofte aldus: Ende daer vvas eene vervvijdinge ende omvvendinge (ofte, ommegangh, D. wenteltrappe, als eenige meynen, uyt vergel. van 1.Reg. 6.8.) opwaert na boven tot de zijdkamers; want de omwendinge des huyses [gingh] opvvaert na boven rontom henen om den huyse, etc. Anders, vvant [de wandt] vvas hoe langer hoe breeder, nadiense boven henen met zijdkameren omgeven vvas, etc.
-
18
- Dat is, nam allenghskens toe, wies in breette, dat de zijdkameren al breeder ofte wijder wierden, vermits d’inkortingen van den muer deser kameren, ofte des tempels, als op vers 6. is aengeteeckent. Anders, men gingh op [van] het onderste, ofte, de onderste, Te weten, kamer, etc.
-
19
- Hebr. de volheyt eens riets.
-
20
- Anders was elcke elle des meetriets een gemeyne cubijt, ofte, ellenboge, ende maer een hant breet meer, boven 40.5. Anders, ses ellen, tot aen ’t eynde.
-
22
- Ofte, het ruym. Hebr. eygentl. huys: dat oock elders voor plaetsen genomen wort. siet 2.Sam. c. 15. op vers 17, etc.
-
23
- Of, die na binnen waren.
-
24
- D. tusschen de andere kameren ende dese zijdkameren.
-
25
- D. eene ruymte, plaetse.
-
26
- Hebr. de deure, of, ingangh, openinge der zijdkameren, D. van elck eene.
-
27
- Hier door verstaen eenige, ’t muerwerck in ’t Oosten, Zuyden ende Noorden, met eenen achtermuer in het Westen, door welcken een gedeelte van het voorhof was afgesneden ende afgesondert. Vergel. onder 42. vers 1.
-
38
- Hebr. voor ’t aengesichte.
-
38[28]
- Hebr. voor ’t aengesichte.
-
29
- Hebr. de zee, als doorgaens.
-
34
- Of, tegen over. Hebr. aen, ofte, tegen het aengesichte.
-
35
- Of, afgesonderde wandelplaetsen, wandelingen, met pilaren afgepaelt.
-
36
- Siet boven 40. vers 16.
-
37
- Of, welcke die drie stucken rontom hadden, T.w. (als eenige) het afgesnedene, de Tempel, ende ’t buytenste voorhof. And. in hare drie rijgen. Vergelijckt onder 42.3.
-
38
- Hebr. overdecksel, overtrecksel, beschot.
-
39
- Of, gront: alsoo vers 20.
-
40
- Of, overdeckt, overtrocken.
-
42
- D. ’t was alles pertinent ende wel gemeten.
-
43
- Dat is, gedaenten van Cherubim, D. Engelen. Siet boven 10.15, 20.
-
44
- Siet boven 40. op vers 16.
-
45
- Tot een teecken, dat de Engelen met al haer Engelsch verstant, wille, toegenegentheyt, ende vriendelicken dienst, op Christi bevel, in sijn huys, ontrent de palmboomen (D. de rechtveerdige) steeds tegenwoordigh zijn, ende dat selve als jonge leeuwen, vrymoedighlijck ende met de kracht, die sy van Godt ontfangen hebben, beschermen. Vergelijckt boven cap. 1. op versen 5, 10. ende siet Hebr. 1.14, etc. ende voorts dat alle geloovige, in ’t gemeyn, navolgers moeten zijn van de deughden der heylige Engelen, ende een yeder in ’t bysonder, in sijn beroep, van hare gewillige ende vyerige gehoorsaemheyt in ’t uytvoeren van Godts bevelen, ende alsoo het huys Godts geestelick te vercieren, tot datse in den hemel worden gelijck als Engelen Godes. Siet boven 1. op versen 9, 11. Luce 15.7, 10. Hebr. 12.22. Apoc. 19.10. ende 22.9, etc.
-
46
- Hebr. de post, D. elcke post van ’t heylige, door den naem des Tempels hier onderscheyden van ’t alderheylighste dat hier genoemt wort heylighdom ofte het heylige, als oock Levit. 4.6. ende 16.2, 3, 17, 27. siet d’aent. aldaer. alsoo oock Psalm 20.3, etc.
-
47
- Hebr. aengesichte, daer den altaer voor den voorhangh van ’t Alderheylighste stont, waer van in het volgende.
-
48
- Dese gelijckheyt van gedaente wort op verscheydene saken geduydt, doch het naeste schijnt te zijn, dat men ’t verstae, van de gelijckheyt in de posten ofte stijlen, ende de Cherubim ende palmboomen, waer van in de voorgaende woorden ende vers 20 gesproken wort.
-
49
- Hier door wort verstaen den Reuck-altaer, staende voor het heylige der heyligen, terstont genoemt het heylighdom: In Salomons Tempel ende Mosis Tabernakel was desen Altaer met fijn gout overtrocken. Siet Exod. 30.1, 2. 2.Chron. 4.19. De maten van dien waren in desen Nieuwen Tempel grooter als te voren, afbeeldende de voorbiddinge onses Advocaets, des Heeren Christi, die voor sijns Vaders aengesichte steeds voor ons verschijnt, niet alleen voor de geloovige Ioden, maer oock alle geloovige Heydenen in alle hoecken der werelt: mitsgaders de gebeden, die wy in Christi naem doen, ende voor Godts aengesichte opklimmen. Siet hier van Psalm 141. vers 2. 1.Ioan. cap. 2. versen 1, 2. Apocal. cap. 5. vers 8, etc.
-
50
- Verstaet het bovenste bert, of bladt, daer men het reuckwerk op stelde.
-
52
- T.w. de man, die den Propheet geleydde ende alles hem vertoonde. siet boven 40.3.
-
53
- Een seer lieflicke naem deses Reuck-altaers, te kennen gevende, dat de Heere Christus niet alleen onsen altaer, maer oock onse weert ende tafel is, noodigende, onthalende, ende verzadigende alle rechte geloovige aenbidders met de genietinge ende gemeenschap sijner heylsame verdiensten, hier aenvanckelick ende hierna volkomelick. Vergel. Psal. 16.11. ende 23. vers 5. ende 36.9. met de aenteeckeninge. Prov. 9.2, etc. item Mal. 1.7, 12. met de aent. Matth. 8. vers 11. ende 22.2, etc. Luce 22. versen 29, 30. Apoc. 3.20.
-
54
- Hier door kan men met sommige verstaen den Heere Christum, voorgedragen in de schriften des Ouden ende Nieuwen Testaments, door welcke deuren wy alle met een oprecht geloove moeten ingaen tot de salige gemeynschap Christi ende sijner Kercke. De Christelicke leser kan vergelijcken Ioan. 10.7, 9. Actor. 14. vers 27. 1.Corinth. 16.8, 9. 2.Corinth. 2.12. Coloss. 4.3. Apoc. 3.8. etc.
-
55
- Ofte, omslaen, omvouwen, omkeeren.
-
56
- D. balcken, dicke plancken, als in ’t volgende vers.
-
58
- Ofte aldus: Ende [daer waren] geslotene vensters, ende palmboomen van dese ende van gene zijde, aen de zijden des voorhuyses: ende aen de zijdkameren, etc.
|