| |
| |
| |
Wijtloopige Prophetie van de verstooringe der stadt Babel ende des lants der Chaldeen, door de Persen ende Meden, van wegen hare afgoderije, tyrannije, ende hooghmoedt: met tusschen-ingevoeghde schoone beloften van de verlossinge des Ioodschen volcks uyt de Babylonische gevangenisse, ende der algemeyne Kercke uyt de geestelicke gevangenisse door den Messia.
| |
1
HEt woort, dat de HEERE gesproken heeft tegen Babel, tegen het lant der Chaldeen; door den 1 dienst des Propheten Ieremie.
| |
2
Verkondiget onder de Heydenen, ende doet hooren, ende 2 werpet eene baniere op, latet hooren, en verberght’et niet: segget, Babel 3 is ingenomen, a 4 Bel is beschaemt, 5 Merodach is verplettert, 6 hare 7 afgoden zijn beschaemt, hare 8 dreckgoden zijn verplettert.
| |
3
Want een volck komt tegen haer op van het 9 Noorden; dat sal haer lant setten in [kolom] verwoestinge, datter geen inwoonder in en sal zijn; vanden 10 menschen aen tot de beesten toe zijnse 11 wech gesworven, door gegaen.
| |
4
In deselve dagen, ende ter selver tijt, spreeckt de HEERE, sullen de kinderen 12 Israëls komen, sy ende de kinderen Iuda te samen: wandelende ende 13 weenende sullen sy henen gaen, ende den HEERE haren Godt soecken.
| |
5
Sy sullen na Zion vragen; op den wegh herwaert sullen hare 14 aengesichten zijn: 15 sy sullen komen ende den HEERE toegevoeght worden, 16 [met] een eeuwigh verbont, [dat] niet en sal worden vergeten.
| |
6
Mijn volck waren verlorene schapen, hare 17 herders haddense verleyt, sy haddense gevoert [na] de bergen: sy gingen van bergh tot heuvel, sy vergaten hare 18 legeringe.
| |
7
Alle die haer vonden 19 aten haer op, ende hare wederpartijders seyden, Wy en sullen geene schult hebben: daerom dat sy gesondight hebben tegen den HEERE, [in] de b 20 wooninge der gerechtigheyt, 21 ja [tegen] den HEERE, de verwachtinge harer vaderen.
| |
8
c Vliedet wech uyt het midden van Babel, ende gaet uyt, uyt der Chaldeen lant: ende weset als de 22 bocken 23 voor de kudde henen.
| |
9
Want siet, ick sal eene versamelinge van groote volcken uyt den lande van het Noorden verwecken, ende tegen Babel opbrengen; die sullen sich tegen haer 24 rusten, van daer sal sy ingenomen worden: 25 hare pijlen sullen zijn als eenes 26 kloecken helts, geene en sal 27 ledigh weder keeren.
| |
10
Ende Chaldeen sal ten roove zijn: alle die het berooven sullen 28 verzadight worden, spreeckt de HEERE.
| |
11
Om dat ghy u verblijdt hebt, om dat ghy van vreughde hebt opgesprongen, 29 ghy plunderaers mijner 30 erffenisse: om dat ghy 31 geyl geworden zijt als een grasige veerse, [ende] hebt gebriescht als de stercke 32 [peerden:]
| |
12
Soo is uwe 33 moeder seer beschaemt; die u gebaert heeft, is schaemroot geworden: Siet, sy is geworden de 34 achterste der Heydenen, eene woestijne, dorheyt ende wildernisse.
| |
13
Van wegen de verbolgentheyt des HEEREN en sal sy niet bewoont worden, maer sy sal geheelick eene verwoestinge worden: d al wie aen Babel voor by gaet, sal sich ontsetten, ende 35 fluyten over alle hare plagen.
| |
14
Rustet u tegen Babel rontomme, alle ghy die den boge 36 spannet, schietet 37 in haer, en sparet de 38 pijlen niet: want sy heeft tegen den HEERE gesondight.
| |
15
Iuychet over haer rontomme, sy heeft hare 39 hant gegeven; hare fondamenten zijn gevallen, hare mueren zijn afgebroken: want dat is des HEEREN wrake, wreket u aen haer, 40 doet haer, gelijck als sy gedaen heeft.
| |
16
Roeyt uyt van Babel den 41 zaeijer, ende dien die 42 den sickel handelt in den | |
| |
oogst-tijt: 43 laetse van wegen het 44 verdruckende sweert, sich keeren, een yegelijck tot sijn volck, ende vlieden, een yegelijck na sijn lant.
| |
17
Israël is een verbystert lam, [dat] de leeuwen verjaeght hebben: De eerste, [die] hem heeft 45 opgegeten, was de Koningh van 46 Assur, ende dese de laetste, Nebucadrezar de Koningh van Babel, heeft hem de 47 beenderen verbrijselt.
| |
18
Daerom, soo seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls; Siet ick sal 48 besoeckinge doen over den Koningh van Babel, ende over sijn lant: gelijck als ick besoeckinge gedaen hebbe over den e Koningh van Assur.
| |
19
Ende ick sal Israël 49 weder tot sijne wooninge brengen, ende hy sal weyden [op] den 50 Carmel ende [op] den 50 Basan: ende sijne ziele sal op het geberghte Ephraims ende Gileads verzadight worden.
| |
20
In die dagen ende te dier tijt, spreeckt de HEERE, sal Israëls ongerechtigheyt 51 gesocht worden, maer sy en salder niet zijn; ende de sonden van Iuda, maer en sullen niet gevonden worden: want ick salse den genen vergeven, dien ick sal doen 52 overblijven.
| |
21
53 Tegen ’t lant 54 Merathaim, treckt tegen het selve op; ende tegen de inwoonders van 55 Pekod: Verwoest ende 56 verbannet achter hen, spreeckt de HEERE; Ende doet na alles dat ick u geboden hebbe.
| |
22
Daer is een krijghsgeschrey in den lande: ende een groote 57 breucke.
| |
23
58 Hoe is den 59 hamer der gantscher aerde [soo] afgehouwen ende verbroken? hoe is Babel geworden tot eene 60 ontsettinge, onder de Heydenen?
| |
24
61 Ick heb u een strick gestelt, dies zijt ghy oock 62 gevangen, O Babel, 63 dat ghy het niet en wistet: ghy zijt 64 gevonden, ende oock gegrepen, om dat ghy u tegen den HEERE 65 [in strijt] gemenght hebt.
| |
25
De HEERE heeft sijn 66 schatkamer op gedaen, ende de 67 instrumenten sijner gramschap voort gebracht: want dat is een 68 werck des Heeren, des HEEREN der heyrscharen, in den lande der Chaldeen.
| |
26
Komet aen tegen 69 haer van het 70 uyterste, opent hare schueren, 71 vertredet haer als koornhoopen, ende 72 verbannetse: En laetse geen overblijfsel hebben.
| |
27
73 Doodet met den sweerde alle hare 74 varren, laetse 75 af gaen ter slachtinge: wee over hen, want haren 76 dagh is gekomen, de tijt harer besoeckinge.
| |
28
Daer is eene stemme der 77 gevluchten ende ontkomenen uyt den lande van Babel: [kolom] om in Zion te verkondigen de wrake des HEEREN onses Godts, de wrake sijns 78 Tempels.
| |
29
Latet [u] hooren tegen Babel, ghy 79 schutters, alle ghy die den boge 80 spannet, legert u tegen haer rontomme, 81 laet niemant van haer ontkomen, vergeldet haer na haer werck, 82 doet haer na alles dat sy gedaen heeft: want sy heeft trotslick gehandelt tegen den HEERE, tegen den 83 Heyligen Israëls.
| |
30
Daerom sullen hare f jongelingen vallen op hare straten: ende alle hare krijghslieden te dien dage uytgeroeyt worden, spreeckt de HEERE.
| |
31
Siet ick [wil] 84 aen u, ghy 85 trotze, spreeckt de Heere, de HEERE der heyrscharen: want uwen 86 dagh is gekomen, de tijt dat ick u besoecken sal.
| |
32
Dan sal de trotze aenstooten ende vallen, ende daer en sal niemant zijn die hem oprichte: Ia ick sal een vyer aensteken in sijne steden; dat sal alle plaetsen rontom hem verteeren.
| |
33
Soo seyt de HEERE der heyrscharen; De kinderen Israëls ende de kinderen Iuda zijn t’samen verdruckt geweest: ende alle diese gevangen hadden hebbense vast gehouden, sy hebbense geweygert los te laten.
| |
34
[Maer] haer Verlosser is sterck, HEERE der heyrscharen is sijn naem: hy sal haren twist 87 sekerlick twisten, op dat hy het 88 lant in ruste brenge, maer de inwoonders van Babel beroere.
| |
35
Het sweert sal zijn over de Chaldeen, spreeckt de HEERE: ende over de inwoonders van Babel, ende over hare Vorsten, ende over hare Wijsen.
| |
36
Het sweert sal zijn over de 89 leugenaers, datse sott worden: Het sweert sal zijn over hare helden, datse vertsagen.
| |
37
Het sweert sal zijn over 90 sijne peerden, ende over sijne wagenen, ende over den gantschen 91 gemenghden hoop die in’t midden van haer is, datse tot 92 wijven worden; het sweert sal zijn over hare schatten, datse geplundert worden.
| |
38
93 Drooghte sal zijn over hare wateren, datse uytdroogen: want het is een lant 94 van gesnedene beelden, ende sy 95 rasen na de 96 schrickelicke [afgoden.]
| |
39
Daerom soo sullen de 97 wilde dieren der woestijnen met de wilde dieren der eylanden [daer in] woonen; oock sullen de 98 jonge struyssen daer in woonen; ende men sal der geen 99 verblijf meer hebben in eeuwigheyt, noch sy en sal niet 99 bewoont worden 100 van geslachte tot geslachte.
| |
40
g Gelijck Godt Sodom ende Gomorra, ende hare naburen heeft 1 omgekeert, spreeckt de HEERE; [alsoo] en sal niemant 2 aldaer woonen, nochte geen menschen kint in haer verkeeren.
| |
41
Siet, h daer komt een volck uyt het 3 Noorden: ende eene groote natie, ende 4 geweldige Koningen sullen van de zijden der 5 aerde opgeweckt worden.
| |
42
Boge ende spiesse sullen sy voeren, wreet zijnse, ende en sullen niet barmhertigh zijn; hare stemme sal bruysen als de zee, ende op peerden sullense rijden: 6 het is toegerust | |
| |
als een man ter oorloge, tegen u, O dochter van Babel.
| |
43
De Koningh van Babel heeft haerlieder geruchte gehoort, ende sijne handen zijn slap geworden: i benauwtheyt heeft hem aengegrepen, weedom als eener barender [vrouwe.]
| |
44
k 7 Siet, gelijck een leeuw van de verheffinge der Iordane, sal hy opkomen tegen de stercke wooninge; want ick 8 salse in een oogenblick daer uyt doen loopen; ende wie [daer toe] verkoren is [dien] sal ick tegen haer bestellen: want l wie is my gelijck? ende wie soude my verdaghvaerden? ende wie is de herder, die voor mijn aengesichte bestaen soude?
| |
45
Daerom hooret den m raetslagh des HEEREN, dien hy over Babel heeft beraetslaeght, ende sijne gedachten, die hy gedacht heeft over het lant der Chaldeen: soo de geringhste van de kudde hen niet en sullen neder trecken! Soo hy de wooninge boven hen niet en sal verwoesten!
| |
46
De n aerde is bevende geworden van het 9 geluyt der inneminge van Babel: ende het gekrijt is gehoort onder de volcken.
|
-
2
- Om elck eenen tot opmerckinge te verwecken, ende insonderheyt Godts volck, als door een teecken ofte signael by een te roepen, ende haer dese vreemde ende andersins ongelooflicke Prophetie van Babels gewissen val ende ondergangh, mitsgaders de verlossinge, van Godts volck, tot sijner eere ende aller geloovigen troost, bekent te maken. De maniere van spreken is genomen van krijghssaken.
-
3
- D. sal soo sekerlick worden ingenomen, als of het alreeds geschiet ware. Alsoo in’t volgende.
-
4
- De voorneemste afgodt der Babyloniers. siet Ies. 46.1. en ond. 51. vers 44.
-
5
- Dit schijnt oock een naem van eenen afgodt geweest te zijn, hoewelder oock Koningen van Babel vermelt worden, die dien naem gevoert hebben, (siet Ies. 39.1.) vermoedelick ter eere deses afgodts, gelijck de kinderen Israëls den name Godts, Ia ende El, veel in hare namen gebruyckt hebben, alsoo deden de Babyloniers oock met den name der afgoden, Bel ende Nebo, ofte, Nebu, etc.
-
7
- Siet van ’t Hebr. woort 1.Sam. cap. 31. op vers 9. ende 2.Sam. 5. op vers 21.
-
8
- Siet Levit. cap. 26. op vers 30.
-
9
- Verstaet de Persen ende Meden, welcke noordwaert van Chaldeen gelegen waren, door dewelcke dit oordeel Godts over Babylonien begonnen, ende voorts van tijt tot tijt vervolght soude worden, tot de eyndelicke ende geheele verwoestinge toe.
-
10
- Hebr. van den mensche tot het beest toe. Maniere van spreken, die d’uyterste verwoestinge beteeckent. siet bov. 4. vers 25. ende 9.10.
-
12
- Voor soo veel als dese belofte de uyterlicke verlossinge uyt de gevangenisse van Babel mach aengaen, kan men dit verstaen van de gene, die van de tien stammen in den lande over gebleven zijnde, daer na met die van Iuda ende Benjamin gevangelick zijn wech gevoert na Babel, ende met deselve uyt de gevangenisse souden weder keeren. Siet 1.Chron. 9.3. ende Nehem. cap. 11. op vers 3. Aengaende het geestelicke, dat in desen het principaelste is, siet bov. 3.18. met de aenteeck.
-
13
- Van wegen hare onweerdigheyt, ende Godts onverdiende groote genade.
-
14
- D. sy sullen sonder omsien, of, recht toe recht aen, (als men seyt) na Zion trecken: daer haer herte is, derwaerts sullen sy haesten.
-
15
- And. [seggende:] Komt ende laet ons ons voegen tot den Heere, ofte, vervoeght u tot den Heere.
-
16
- Ofte, het eeuwigh verbont en sal niet vergeten worden, Hebr. verbont der eeuwigheyt. siet bov. 31.31, 32, 33.
-
17
- Kerckelicke ende Politijcke Regeerders.
-
18
- Gelijck de kudden hare rustplaetsen plegen te hebben, daerse neder liggen. De sin is, dat Godts volck van geestelicken ende lichamelicken welvaert ende ruste berooft was: als in het volgende verklaert wort.
-
19
- Vergel. Deut. 7. op vers 16. en Ps. 41. op vers 4. alsoo onder cap. 51. vers 34.
-
20
- Namel. in Iudea, ende bysonderlick Ierusalem, daer Godt ende sijn volck woonden, ende daer Godt de ware gerechtigheyt geopenbaert hadde. Siet bov. 31.23.
-
21
- Ofte, daer, hoewel, de HEERE de verwachtinge harer vaderen geweest is, Dat is, die gene, op welcken hare voorvaders gehoopt hebben, (siet bov. 14.8.) welcker voetstappen sy nu niet gevolght en hebben, daerom met recht van hem gestraft, ende van ons oock geplaeght zijn, willen sy seggen, spottender wijse.
-
c
- Iesa. 48.20. Ierem. 51.6. Apoc. 18.4.
-
22
- Kloeckmoedighlick ende onvertsaeght daer henen treckende, gelijck de bocken voor de schapen voor aen treden.
-
23
- Hebr. voor het aengesichte der kudde.
-
24
- Ofte, in order stellen. Alsoo vers 14.
-
25
- Der voorseyde versamelinge.
-
26
- Of, ervarenen. And. eens helts die van kinderen berooft, D. die selfs de jongelingen, ofte jongemanschap neder velt.
-
27
- Geen van hare pijlen sal vergeefs geschoten worden. Vergel. 2.Sam. 1.22. ofte, [die] (T.w. helt) niet ledigh vveder keert, sonder nederlage sijns vyants.
-
28
- Van roof ende buyt vol op hebben.
-
29
- Ofte, plunderende, ofte, als ghy plunderdet.
-
30
- Des lants Canaan, ende mijns volcks.
-
31
- Ofte, gegroeyt zijt, aen den lichaem toegenomen hebt, als eene jonge veerse, die in jonck teeder gras gaet weyden.
-
33
- Babylon, de hooftstadt van Chaldea.
-
34
- D. de snootste, vijlste, slechtste onder alle natien. Hebr. het achterste.
-
35
- Ofte, schuyffelen. Siet bov. 18.16.
-
39
- D. haer den Persen ende Meden onderworpen. Siet 2.Chron. 30.8. met de aenteeck.
-
41
- Selfs de lantlieden, die meest weerloos zijn, ende nochtans seer noodigh in den lande.
-
43
- Of, sy sullen sich keeren-vlieden, etc. T.w. die uyt andere landen gekomen waren, om aldaer (als in een seer rijck lant) te verkeeren, ofte die sy in dienstbaerheyt getrocken hadden, ofte haer te hulpe mochten gekomen zijn.
-
44
- Vergel. bov. 25. vers 38. ende 46.16. met d’aenteeck.
-
46
- D. Assyrien, Te weten. Pul, Tiglath Pileser, ende Salmanasser. Siet 2.Reg. 15.19, 20, 29. ende 16.7. ende 17. vers 3. etc.
-
47
- Hebr. als of men seyde: Heeft hem gebeendert, ofte, ontbeent, D. ten uyttersten verdorven, ende machteloos gemaeckt.
-
48
- Met straffen. siet Genes. c. 21. op vers 1.
-
e
- 2.Reg. 19.35, 37. Iesa. 37.36, 38.
-
49
- Dit kan men eenighsins duyden op het lichamelicke, maer siet principalick op de geestelicke versamelinge tot Godts Kercke door den Messiam, als boven dickwils.
-
50
- .50 Beyde in seer vette ende vruchtbare landouwen gelegen, ende daer van vermaert. Van Basan siet Deut. 32. op vers 14. en Psal. 22. op vers 13. Van Carmel, siet 1.Reg. 18. op vers 19. ende een ander Carmel, 1.Sam. cap. 25. vers 2, etc. alwaer Nabal sijne schapen hadde: selfs wort het woort Carmel oock in het gemeyn gebruyckt tot beteeckeninge van eene vruchtbare landouwe. siet boven 2. op vers 7.
-
50
- .50 Beyde in seer vette ende vruchtbare landouwen gelegen, ende daer van vermaert. Van Basan siet Deut. 32. op vers 14. en Psal. 22. op vers 13. Van Carmel, siet 1.Reg. 18. op vers 19. ende een ander Carmel, 1.Sam. cap. 25. vers 2, etc. alwaer Nabal sijne schapen hadde: selfs wort het woort Carmel oock in het gemeyn gebruyckt tot beteeckeninge van eene vruchtbare landouwe. siet boven 2. op vers 7.
-
51
- De Heere wil seggen, dat hy volkomelick met sijn volck sal versoent zijn door den Messiam Iesum Christum. Vergel. boven 31.34. ende 33.8, etc.
-
52
- Vergel. Ies. 10. vers 22. Rom. cap. 9. versen 27, 28, 29.
-
53
- Godts bevel aen den Koningh Cyrum, van sijn optocht tegen Babel. Vergelijckt Iesa. 45.1, etc.
-
54
- Dit vertalen vele, lant der rebellijen, ofte, rebellen, T.w. der Babyloniers, die wederspannigh ende bitter tegen Godt ende sijn volck geweest waren. siet versen 24, 29. of, der twee rebellen, T.w. Assyriers ende Babyloniers. Andere houden het voor een eygen naem van seker lant in Assyrien, alwaer een seker volck Mardi genoemt, gewoont hebben, ende verstaende, dat Godt hier den Koningh Cyro last ende instructie geeft, dat hy door Merathaim ende Pekod sal optrecken, ende al wat achter dese landen gelegen was verwoesten.
-
55
- Siet Ezech. 23.23. alwaer deses lantschaps oock gedacht wort.
-
56
- Siet Deut. 2. op vers 34. alsoo onder vers 26.
-
57
- Siet boven 4. op vers 6.
-
58
- Eene vrage, die uyt verwonderinge voort komt: als onder 51.41.
-
59
- De Babylonier, door welcken Godt sijne oordeelen over vele volcken hadde uytgevoert, die hy door hem, als met eenen hamer, geslagen ende verplettert heeft. Vergel. onder 51.20. ende boven 25. op vers 9. Iesa. 41.7.
-
61
- Dit is Godts antwoort op de voorgaende vrage, die voortquam uyt verwonderinge over eene sake, die den menschen scheen onmogelick te zijn.
-
63
- D. onvoorsiens, sonder dat ghy ’t dachtet ofte verwachtet: want Cyrus, de riviere Euphrates afgeleyt hebbende, over het drooge onvoorsiens in de stadt is gevallen, by nachte. Vergel. onder vers 38. Dan. 5.30.
-
64
- D. betrapt, achterhaelt. Vergel. boven 2.26.
-
65
- D. tegen Godt gestreden hebt, wiens volck ghy geplaeght hebt. De maniere van spreken wort alsoo vol gevonden, Deut. 2.9, 24, etc.
-
67
- Dat is, wapenen, die hy gebruycken sal tot uytvoeringe sijns rechtveerdigen ende schricklicken oordeels over Babel: alsoo Iesa. 13.5. Vergel. Psalm 7.13, 14, etc.
-
69
- Namel. Babel, ofte, tegen het, T.w. lant der Chaldeen, alsoo in het volgende.
-
70
- Der aerde: ofte, des lants, alsoo dat ghy van het eynde af begint. And. van dat, ofte, tegen dat [haer] eynde voor handen is, of, van vvegen het eynde: men kan dit oock vergelijcken met onder 51.31.
-
71
- Gelijck de dorschende ossen het koorn treden. Vergela. Ies. 21.10. ende ond. 51.33. And. werptse op als hoopen, D. maeckt groote hoopen der verslagenen: Of, werpt alles over hoop, maecktse tot enckel opgeworpene hoopen.
-
73
- In het Hebreeusch is een woort, als of men seyde, svveerdet, D. slaet, doodet met den sweerde.
-
74
- D. rijcke, geweldige, stoute hansen. Vergel. Psalm 22.13. ende 68.31, etc.
-
76
- D. de tijt harer straffe, hen van Godt verordineert. siet Psalm 37. op vers 13. alsoo vers 31.
-
77
- Der Ioden, die van daer souden ontkomen, om Godes wonderwerck te boodtschappen.
-
78
- Die Godt aen de Chaldeen geoeffent heeft, om datse den Tempel verstoort ende verbrant hadden, 2.Reg. 25. vers 9. alsoo ond. 51. vers 11.
-
79
- Alsoo wort het Hebr. woort oock genomen, Gen. 49.23. Iob 16.13. siet oock Psalm 18. op vers 15.
-
81
- Hebr. haer en zy, ofte, sy en hebben geene ontkominge.
-
83
- Siet Psalm 71. op vers 22.
-
84
- Siet boven 21. op vers 13.
-
85
- Hebr. trotsigheyt, hoovaerdije, hooghmoedt. Siet van sulcken gebruyck der Hebreeusche sprake Iob 35. op vers 13. de sin is: Die soo trotz is, dat hy de trotsigheyt selve is ofte genoemt mach worden: alsoo in het volgende vers.
-
87
- Hebr. twistende twisten. siet Psal. 35. op vers 1. alsoo onder cap. 51. vers 36.
-
88
- Het Ioodsche lant, ofte sijne Kercke, principalick: ende voorts andre landen, die van Babel zijn geplaeght.
-
89
- Of, leugendichters. Verstaet, waerseggers, sterrekijckers, daer Chaldea vol van was. alsoo Iesa. 44.25.
-
90
- Het vrouwelick geslachte (hier meerendeels gebruyckt) wort hier twee mael verandert in ’t manlicke: men kan dit duyden op den Koningh, of sijn volck.
-
91
- Krijghslieden, ende ander gemeyn volck uyt allerleije natien bestaende.
-
92
- Moedeloos ende weerloos. alsoo onder 51.30. Vergel. Ies. 19.16. Nah. 3. vers 13. etc.
-
93
- Vergel. boven de aent. op vers 24.
-
94
- Vol van afgoderije, diese met de gesnedene beelden bedrijven.
-
95
- Als dulle, onsinnige menschen. Siet van het Hebr. woort Psalm 5. op vers 6.
-
96
- Hebr. verschrickingen. Alsoo de afgoden met recht worden genoemt, om datse sommige schrickelick van gedaente zijn, ende in ’t gemeyn den afgodendienaren schrick aenbrengen. Gelijckse elders om gelijcke oorsake, smerten, genoemt worden. siet 2.Sam. 5. op vers 21. Met den selven naem, Emim, zijn eertijts van wegen haer schricklickheyt, eenige reusen genoemt. Siet Genes. 14.5. en Deut. 2.10. met de aent. Ende soodanige plegen haer wel de macht ende heerschappije over andre aen te nemen, ende voorts na der Heydenen wijse tot afgoden gemaeckt te worden. Sulck een is oock sonder twijfel geweest Nimrod, de eerste stichter der Assyrische ende Babylonische heerschappije. siet Gen. 6.4. ende 10.8.
-
97
- Hebr. Tsijm ende Iim: het eerste heeft den naem van dorre woeste plaetsen, het ander van eylanden. siet Iesa. 13, 21, 22. met d’aent.
-
98
- Hebr. struys-dochteren. And. jonge uylen.
-
99
- Siet van sulcken gebruyck des Hebr. woorts, bov. 17. op vers 6.
-
99
- Siet van sulcken gebruyck des Hebr. woorts, bov. 17. op vers 6.
-
100
- Hebr. tot geslachte ende geslachte toe.
-
1
- Hebr. gelijck de omkeeringe Godts van Sodom, etc. Vergel. bov. 49.18.
-
5
- Of, des lants. siet bov. 6.22, 23, 24. alwaer eene gelijcke Prophetie is van Babels aenkomste tegen Iuda, als hier van de Meden ende Persen, tegen Babel. siet de aent. aldaer.
-
6
- T.w. volck: of, een yeder van hen is toegerust, als boven 6.23. van Babel, tegen de dochter van Zion.
-
7
- Siet bov. 49.19. ende de volgende verssen tot het 22 vers toe, alwaer vast met deselve woorden gepropheteert wort van den optocht des Koninghs van Babel tegen Edom, die hier staen van Cyri optocht tegen Babel, om te kennen te geven dat men Babel weder soude doen gelijck sy andere volcken gedaen hadde. siet d aent. aldaer ende vergel. Apoc. 18. vers 6.
-
8
- T.w. de Babyloniers uyt Babel.
-
l
- Iob 41.1. Ierem. 49.19.
-
9
- Ofte, geruchte. Hebr. stemme.
|