17
59 Alle instrument 60 dat tegen u bereyt wort, en sal niet gelucken, ende alle tonge [die] in’t gerichte 61 tegen u op staet, sult ghy 62 verdoemen: Dit is de erve der knechten des HEEREN, ende hare 63 gerechtigheyt is uyt my, spreeckt de HEERE.
|
-
1
- Hier spreeckt de Propheet de Gemeynte der geloovige Ioden aen, die leven souden ten tijde als het Euangelium soude beginnen gepredickt te worden, als af te nemen is uyt Gal. 4.27. daer dese woorden geciteert worden.
-
2
- Aldus noemt hy de Kercke die in de werelt was, doe Christus in den vleesche verschenen is, ten aensien des geringen aentals der geloovige.
-
3
- D. seer selden, of weynigh kinderen gebaert hebt, T.w. kinderen Godes, uyt het zaet van Godes woort. Vergl. Ioan. 1. versen 12, 13. 1.Petr. 1. vers 23. het getal der geloovige Heydenen is veel grooter, dan het getal der geloovige Ioden. Siet Ioan. 1.11. Rom. 9. vers 27, etc.
-
4
- Of, der verwoeste, D. der Ioodscher Kercke, die ten tijde des Heeren Christi kleyn was in getale, ten aensien van de groote menighte der Ioden die verworpen waren.
-
5
- D. dan de oude gemeynte der Ioden, die Godt eerst beroepen, ende sich als ten houwelicke genomen heeft.
-
6
- T.w. op dat de bekeerde uyt de Heydenen plaetse by u vinden. Dit is gesproken na de wijse der ouden in ’t lant van Canaan, die in tenten woonden, te kennen gevende, dat de Kercke des Nieuwen Testaments seer vermeerderen, ende haer wijt uytbreyden soude, haer aen alle zijden vermenighvuldigende. siet Iesa. 49.19, 20.
-
8
- Ofte, en houdtse niet te rugge, of, houdtse niet in.
-
9
- Ofte, touwen, ofte, zeelen, met dewelcke de tenten gespannen worden.
-
10
- Hebr. versterckt uwe pinnen.
-
11
- Of, nagelen, aen dewelcke de touwen vast gemaeckt worden.
-
12
- T.w. met veelheyt van kinderen. De sin is, Daer sullen oock onder de Heydenen, ende aen die plaetsen daer te voren geen Kercken geweest en zijn, veel geloovige ende ware ledematen der Christelicke Kercke gevonden worden.
-
13
- D. uwe nakomelingen, T.w. uwe geestelicke kinderen.
-
14
- D. het lant der Heydenen, D. de Heydenen sullen oock door het Euangelium, het welck van Zion uyt gaen sal, kinderen Godes worden, ende u toe gevoeght worden.
-
15
- T.w. uwe nakomelingen.
-
16
- D. die steden, in dewelcke te voren geen kinderen Godes en woonden.
-
17
- T.w. van wegen uwe onvruchtbaerheyt, die eertijts voor groote schande gehouden wiert.
-
18
- D. de schande die u eertijts wedervaren is, T.w. doe ghy van wegen uwe sonden, den Egyptenaren ter dienstbaerheyt zijt over gegeven geworden. Andere nemen het in desen sin, als of de Propheet seyde, De heerlickheyt ende gelucksaligheyt, tot dewelcke ghy sult verheven worden, sal maken, dat ghy al het leet, dat u te voren, doe ghy als eene verlatene jonckvrouwe, of arme weduwe waert, hebt uyt gestaen, sult vergeten.
-
19
- Hebr. uwe makers is uw’ man. Vergelijckt dese maniere van spreken met Gen. 20. op het vers 13.
-
20
- Niet alleen der Ioden, maer oock aller anderer natien, ja der gantscher werelt, 1.Ioan. 2. vers 2. dewijle sijne Kercke door de gantsche werelt soude uytgespreyt worden.
-
21
- Verstaet hier by, ende oock in der daet zijn.
-
22
- Voor eerst uyt de Babylonische gevangenisse: daer na uyt het geestelijcke rijcke der sonde, ende des duyvels, tot sijn rijcke.
-
23
- D. als een huysvrouwe die men in sijne jeught getrouwt heeft, als Prov. 5.18. D. ghy waert my seer lief ende weert in voortijden: ende zijt het noch om der voorvaderen wille.
-
24
- Verstaet hier by de laetste woorden des volgenden vers, seyt de Heere uwe Verlosser.
-
25
- D. in eenen toorn die niet lange geduert en heeft. And. Ick hebbe mijn aengesichte voor u verborgen voor een kleyns, op den oogenblick mijnes toorns.
-
26
- Van dese maniere van spreken siet Iob 13. de aent. op ’t vers 24.
-
27
- Siet de aent. Psalm 30. op vers 6.
-
28
- De sin is, Dat ick nu gesproken hebbe van mijne genade ende barmhertigheyt t’uwaerts, dat sal soo seker ende bondigh zijn, als het gene dat ick eertijts gesproken hebbe na den algemeynen zuntvloet, die ten tijde Noachs geweest is. siet Gen. 9. vers 11.
-
30
- D. dat de wateren die tot sijnen tijde gekomen zijn.
-
31
- Dit is van de uytverkorene kinderen Godes te verstaen, die de rechte ledematen der Kercke zijn.
-
32
- T.w. soo seer, dat ick u geheelick soude verstooten, ende van mijne genade ende gunste gantschelick berooven soude.
-
33
- T.w. soo hardt, dat ick u geheelick soude uytroeijen.
-
34
- Vergel. dit met de woorden Christi, Matth. 24.35.
-
35
- Ofte, mogen, ofte, kunnen wijcken. And. want al versetten haer de bergen, etc. De sin is, Mijne goedertierenheyt over mijne kercke sal eeuwigh duren, ende onveranderlick blijven, al waert dat in de werelt het onderste boven ginge.
-
36
- D. het verbont daer door ick u vrede, D. de eeuwige saligheyt belooft hebbe.
-
37
- Verstaet hier door dit onweder, voor eerst de Babylonische gevangenisse, ende daer na de groote verwoestinge door Antiochum ten tijde der Machabeen, ende wijders de geestelicke strijt, swarigheyt, ende vervolginge der Kercke in’t gemeyn, Rom. 11.28, 29.
-
39
- D. ick sal u herbouwen, veel heerlicker dan ghy te voren geweest zijt. Dit moetmen verstaen van eene geestelicke herbouwinge der uytverkorenen, die in dit leven begint door de predicatie des H. Euangelii, ende de heerlicke gaven des H. Geests, Ephes. 4.11, etc. ende in het toekomende leven sal volmaeckt worden, Apoc. 21.10, etc.
-
40
- Hebr. met, ofte, in çieraet doen legeren.
-
41
- Of, ick sal uwe vensters van cristal maken, of, van agathen, of, van peerlen.
-
43
- Of, van lustige, of, welgevallige steenen. Hebr. van steenen des lusts, of, des welgevallens.
-
44
- Alle de kinderen der Kercke worden uyterlick door het woort, innerlick door den H. Geest geleert, Ierem. 31.34.
-
45
- D. welvaert, saligheyt, als vers 10.
-
47
- T.w. door Godes gerechtigheyt, door dewelcke hy sijne kinderen beschermt. Ofte verstaet hier die gerechtigheyt met dewelcke Godt sijne kinderen begaeft ende verciert, ende die by deselve is in swangh gaende.
-
48
- D. ghy en sult niet onderdruckt worden, ende geene oorsake hebben van vreese der onderdruckinge: die u uwe vyanden souden mogen aen doen.
-
50
- T.w. de vreese, of verschrickinge, D. dingen die u verschricken souden.
-
51
- And. [maer] wie hem tegen u in u (D. in u lant) vergadert, verstaende de verraders des lants. And. siet daer sullen sich [eenige] als vreemdelingen [by u] onthouden.
-
53
- And. maer wie sich als een vreemdelingh by u onthouden sal tegen u, die sal moeten vallen, of, die sich met u vergadert, tegen u zijnde, sal vallen.
-
54
- Of, voor u vallen, D. te gronde gaen, of te schande komen.
-
55
- De sin is, Ick regeere het al door mijne voorsichtigheyt: Geen smit en soude eenige wapenen ten krijge kunnen maken, ofte geen vyant met deselve het lant verderven, ’t en ware dat ick het te voren alsoo verordent hadde.
-
56
- Ofte, die het koolvyer op blaest.
-
57
- T.w. tot des verdervers werck, die yet tegen u voorneemt. And. tot sijnen wercke, T.w. des smits.
-
58
- T.w. die, die ick hem toelate te verderven, of, soo verre als ick hem toe late te verderven, of te verdelgen.
-
59
- Niemant sal u kunnen hinderen of schaden, maer ghy sult het alles overwinnen door Christum, die u lief heeft, Rom. 8.37.
-
60
- T.w. van de vyanden der Kercke.
-
61
- T.w. om met u te twisten, of te rechten.
-
62
- D. overtuygen, dat sy u onrecht gedaen, ende u valschelick aengeklaeght hebben.
-
63
-
Gerechtigheyt is hier soo veel te seggen, als recht, of beschuttinge ende bescherminge, die een vrucht is der gerechtigheyt Godes. siet Iesa. 48.18. Andere verstaen hier door gerechtigheyt, den loon der gerechtigheyt, ofte, het recht dat den knechten des Heeren toe komt, ’t welck dit is, dat ickse tegen alle onbillick gewelt beschutte ende bescherme.
|