20
69 Wel gelucksaligh zijt ghy-lieden, die aen alle wateren zaeyt: 70 ghy die den voet des osses ende des ezels [derwaerts] henen sendet.
|
-
1
- T.w. Christus Iesus. Doch eenige verstaen hier door desen Koningh, den Koningh Hizkiam, voor soo veel hy een voorbeeldt op Christum geweest is.
-
2
- D. De dienaers deses Koninghs in sijn geestelick Rijck.
-
3
- T.w. door het woort Godes.
-
6
- D. als een plaetse daer men sich voor den windt verbergen kan. De sin is, De Messias sal zijn de rechte toevlucht aller uytverkorenen.
-
7
- Verstaet hier den wint der geestelicker aenvechtinge, ende allerley vervolginge. Vergel. Matt. 11.28.
-
8
- D. hy sal den beanghstighden eenen stercken troost aenbrengen door werckinghe ende kracht des Heyligen Geestes. Vergel. dese woorden met Matth. 5.6. Ioan. 4.10, 14. ende 7.37, 38, 39.
-
9
- Ofte, moede lant: T.w. mat en moede van dorste. Siet Psalm 143.6. Prov. 25. vers 25. Iesa. 29.8.
-
b
- Iesa. 29.18. ende 30.21.
-
10
- D. der geloovigen, die alle van den Heere sullen verlicht zijn, Iesa. 54. vers 13. Siet oock bov. 29.18. ende 30.21.
-
11
- D. niet elders henen sien, niet mis sien. Verstaet hier by, maer sy sullen neerstelick op den Heere sien. Anders, niet bestreken zijn, ofte, niet schemeren, niet verduystert zijn.
-
12
- T.w. op het gene dat de Heere seydt. Siet Matth. 7.28. Luce 4.22.
-
13
- Ofte, der onvoorsichtigen. Hebr. der gener die haer vehaesten, alsoo onder 35.4.
-
14
- Hebr. nette, T.w. woorden.
-
15
- De sin is, de quade daden en sullen niet meer onder den name van de deughden schuylen, maer sy sullen door de predicatie des Heyligen Euangelii openbaer gemaeckt ende ernstlick bestraft worden, het quaet sal quaet, ende het goede sal goet genoemt worden.
-
16
- Ofte, milde gevende. Het Hebr. woort beteeckent oock somtijts Rijcke, als Iob 34.19.
-
17
- Anders, Maer het sal een dwaes zijn die, etc. ende soo in’t volgende.
-
18
- D. valsche leere, die den mensche van den rechten wegh der saligheyt afleydt, ende tot dwalinge brenght.
-
19
- D. om de menschen te verhinderen tot de kennisse der waerheyt Godes te komen: Verstaende door de ziele des hongerigen, die allegaer, die begeerte ende lust hebben, om de hemelsche ende salighmakende waerheyt te weten. Vergel. Matth. 5.6. Ioan. 6.32. etc.
-
20
- Hebr. des dorstigen dranck, D. den dranck diemen den dorstigen behoort te geven, of, dien de dorstige behoeft, of dien hy wenscht ende begeert.
-
21
- Dit is de beschrijvinge van den gierigaert.
-
22
- Ofte, werck-tuygh is quaet. D. sijn raedtslagen ende handelingen, gewichte, mate, etc. zijn altemael schadelick. De gierigheyt is een wortel van alle quaet, 1.Tim. 6. vers 10.
-
23
- Siet Iob 21. de aent. op vers 27.
-
24
- De sin is, dat de gierigaert niet en past op de woorden die de arme tot haerder bescherminge ofte verschooninge by brengen, maer dat hy even stoutelick het recht bederft, of verkeert. Anders, ja oock vvanneer de arme spreeckt vvat recht is, D. of hy schoon recht heeft in’t gene dat hy seydt. And. vvanneer de nootdruftighe met oordeel spreeckt, Dat is, met goede reden en verstant.
-
26
- Of, doet voorslagen, ofte, neemt voor hem.
-
27
- D. hy is neerstigh om liefde ende weldadigheydt aen sijnen naesten te bewijsen.
-
28
- Hebr. op liberaligheden.
-
29
- T.w. ter eere van Godes woordt. siet Gen. 49.33. ende Iud. 3.20. Of, staet op, T.w. uyt den slaep der sonde, namelick om voor te komen de sware plagen met dewelcke Godt de Heere u is dreygende.
-
30
- Of, Sorgeloose, sekere, vervvaende vvijven, die nu weeldigh en dertel zijt, geen quaet of ongemack nu gevoelende noch vermoedende. Eenige verstaen hier door de wijven, de steden in het landt Iuda, ende door de dochters verstaen sy de dorpen, D. de inwoonders der selven.
-
31
- D. veel jaren achter een, T.w. seventigh jaren, want soo lange heeft de Babylonische gevangenisse geduert: sommige strecken het wijders uyt, tot de laetste verwoestinge der Ioden. Vergel. Hos. 3.4.
-
32
- Ofte, ghy-lieden, Te weten, die nu dus gerust ende sorgeloos zijt.
-
33
- T.w. van wegen de schrickelicke plagen die Godt over u-lieden sal senden.
-
34
- Dit is het gene dat Godt dreyght Levit. 26.34, 43.
-
35
- D. ophouden, niet zijn. Hebr. is uyt, D. hy sal sekerlick uyt zijn.
-
36
- De sin is, het landt sal soo verwoest worden, datter niet van te halen sal zijn.
-
38
- Of, Treckt uwe kleederen uyt, T.w. uwe gewoonlicke cierlicke kleederen. Als of hy seyde, De tijt is nu voor handen, dat ghy sult moeten uwe schoone cierlicke kleederen uyt trecken, ende in plaetse der selver, sult moeten sacken, of treurkleederen aen doen. siet boven 3.24.
-
39
- D. om dat de kinderen niet te suygen en hebben, de borsten der moeders, van wegen den grooten honger, verdrooght zijnde. Sommige meynen, dat hier door de borsten te verstaen zijn, de ackers ende wijnstocken (gelijck in den text volght) die als twee borsten zijn uyt dewelcke men voedtsel tot noodtdruft is suygende, ende dan is dit de sin, Gelijck de kinderen geen melck hebben en sullen, alsoo en sullen de volwassene geen spijse nochte dranck hebben.
-
40
- D. op alle plaetsen daer de huysen gestaen hebben, in dewelcke men pleeght lustigh ende vrolick te zijn: Want alle die huysen souden van de vyanden afgebrandt ende vernielt worden. Siet 2.Reg. 25.9. ende 2.Chron. 36.19.
-
41
- D. Ierusalem, siet boven 22.2.
-
42
- T.w. des Koninghs palleys.
-
45
- Ofte, nagelaten worden.
-
46
- Siet 2.Chron. 27.3. ende de aenteeck. aldaer. ende 33.14. ende Neh. 3.26. ende 11.21.
-
47
- Hebr. wacht-tooren: genoemt Nehem. 3.26. de uytstekende tooren.
-
48
- D. tot plaetsen daer geen menschen, maer slangen en padden in woonen sullen.
-
49
- Dat is, eenen langen tijdt.
-
50
- De sin is, de woudt-ezels, die geern in woeste plaetsen zijn, sullen aldaer goede weyde hebben.
-
51
- Hebr. ontblootet worde. Om dat de bodem eens vats ontbloot wordt, als het water daer uyt wordt gegoten.
-
c
- Ioël 2.28. Ioan. 7.37, 38. Actor. 2.17, 18.
-
52
- T.w. de Heylige Geest, den welcken ons de Messias van den Vader senden sal. Siet Luce c. 24. vers 49. Ioan. c. 14. vers 26.
-
54
- D. die van naturen onduchtigh zijn tot het goede, die sullen duchtigh gemaeckt worden, principalick de Heydenen.
-
55
- Ofte, landt, ofte, landouwe. Hebr. tot een Carmel, siet de aenteeckinge 2.Reg. 19.23. ende Ierem. c. 2. op vers 7. ende Ies. 29.17.
-
56
- Dat is, het Ioodtsche landt ende volck, het welck hier genoemt wort het vruchtbare veldt, om dat Godt het selve eer dan de Heydenen geroepen, ende tot sijn volck uytverkoren ende aengenomen heeft, ende om dat Godes wet lange by haer geweest was. Dat sal als woest ende onvruchtbaer zijn.
-
57
- D. de Heydenen, die te voren als een woestijne waren, die sullen haer tot den Heere bekeeren, ende nae sijne rechten ende geboden leven, zijnde gerechveerdight ende gheheylight.
-
58
- D. op de Gemeynte der geloovige Ioden ende Heydenen. Siet boven cap. 29. op vers 17.
-
59
- Ofte, vvoonen, ofte, met de vvooninghe blijven.
-
60
-
Het vverck, ofte, maecksel, dat is, de vrucht. Siet Psalm 1.3.
-
61
- T.w. vrede der conscientie, Rom. 5.1.
-
62
- Ofte, de uytgevvrochte vrucht der gerechtigheyt.
-
63
- De Propheet geeft in dit achtiende vers met andre woorden te kennen, even het selve dat hy boven in het 15, 16. ende 17. versen geseydt heeft.
-
64
- Verstaet hier de vrede der conscientie, onder de bescherminge hares oppersten herders des Messiae.
-
65
- Ofte, in stille ruste, ofte, in groote stilligheyt [ende] gerustigheyt.
-
66
- D. Godt sal sijne straffen gaen laten over het woudt, D. over de wilde, woeste ongehoorsame menschen. Vergel. Ios. 10.11. Ezech. c. 38. vers 22. Apoc. 8. vers 7. ende 16.21. Sommighe nemen het aldus, Dat de hagel, D. de plage, so weynigh sal schaden, als of hy op het wout viele, daer hy weynigh schade kan doen.
-
67
- Andre aldus, Het sal hagelen in den afgangh, ofte, in ’t onderste des vvouts, als of de Propheet woude seggen, daermen placht beschermt te zijn voor den hagel, daer sal hy (T.w. de hagel) evenwel doordringen tot den grondt, of tot het onderste toe. And. soo dat het vvout neder vallen sal. Vergel. Deut. 28.52.
-
68
- D. het wederspannige Ierusalem, mitsgaders alle ongehoorsame ende ondanckbare, sullen vernedert worden. siet bov. vers 14. ende vergel. Matt. 11.23.
-
69
- Hier wendt sich de Propheet tot alle getrouwe leeraers, ende hy vergel. deselve by de geluckige acker-lieden, die eenen waterigen of vruchtbaren acker bouwende, eenen goeden oogst verwachten: Als of hy seyde, Wel gelucksaligh zijt ghy-lieden, die het woort Godes met vrucht predickt in de Gemeynte des Heeren, die ten tijde Christi over al sal versamelt worden, ende die vele vruchten dragen sal, als eenen acker die aen het water gelegen is: Vergel. wijders Psal. 72. op vers 16. ende Luce 8.11. Sommige verstaen door de vvateren allerley volckeren (als elders meer geschiedt) den welcken het Euangelium in den Nieuwen Testamente soude gepredickt worden.
-
70
- D. ghy-lieden die dien vruchtbaren acker bouwt, dewijle ghy daer van grooten nut ende voordeel sult te verwachten hebben: want in’t Ioodsche landt trocken de ossen ende de ezels den ploegh, ende deden het ackerwerck. Ende verstaet hier door den voet des ezels ende des osses, den ezel ende den osse selfs.
|