| |
| |
| |
Een vermaninge tot lof en prijs des Heeren, met bede om vergevinge der sonden, die het volck Godes bekent gedaen te hebben, als oock hare vaders, waer by gevoeght wort een kort verhael van der Israëliten wederspannigheyt in de woestijne, ende de barmhertigheyt Godes haer bewesen, besluytende met een gebedt ende lof des Heeren.
| |
1
1 HAlelu-Iah. a Lovet den HEERE, want hy is goet: want sijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
| |
2
Wie sal 2 de mogentheden des HEEREN uytspreken? al sijnen lof 3 verkondigen?
| |
3
Welgelucksaligh zijnse, 4 die het recht onderhouden: die t’aller tijt gerechtigheyt doet.
| |
4
5 Gedenckt mijner, O HEERE, 6 na het welbehagen [tot] u volck, 7 besoeckt my 8 met u heyl.
| |
5
Op dat ick 9 aenschouwe het goede uwer uytverkorenen: op dat ick my verblijde 10 met de blijdtschap uwes volcks: 11 op dat ick my roeme 12 met u erfdeel.
| |
6
b Wy hebben gesondight, mitsgaders onse vaderen, wy hebben verkeerdelick gedaen, wy hebben godtlooslick gehandelt.
| |
7
Onse vaders in Egypten en hebben niet gelett 13 op uwe wonderen, sy en zijn de 14 menighte uwer goedertierenheden niet gedachtigh geweest: c maer 15 sy waren wederspannigh aen de zee, 16 by de schelfzee.
| |
8
Doch hy verlostese om sijnes naems wille, d op dat hy sijne mogentheyt bekent maeckte.
| |
9
Ende hy 17 scholdt de schelfzee, soo datse verdrooghde: Ende e hy dedese wandelen door 18 de afgronden, 19 als [door] eene woestijne.
| |
10
Ende hy verlostese uyt de hant 20 des haters, ende hy bevrijddese van de hant des vyants.
| |
11
f Ende de wateren overdeckten hare wederpartijders: niet een van hen en bleef’er over.
| |
12
g Doe geloofden sy aen sijne woorden: sy songen sijnen lof.
| |
13
[Doch] 21 sy vergaten haest 22 sijne wercken: sy 23 en verbeydden na sijnen raet niet.
| |
14
h Maer sy werden belust met lust in de woestijne, ende 24 sy versochten Godt in de wildernisse.
| |
15
Doe gaf hy hen 25 hare begeerte: [kolom] maer hy i sondt 26 aen hare zielen eene 27 magerheyt.
| |
16
k Ende sy benijdden 28 Mose in het leger: [ende] 28 Aaron 29 den heyligen des HEEREN.
| |
17
l De aerde dede haer op, ende verslont Dathan, ende overdeckte 30 de vergaderinge Abirams.
| |
18
Ende m een vyer brandde 31 onder hare vergaderinge, een vlamme stack de godtloose aen brant.
| |
19
n Sy maeckten een kalf by 32 Horeb, ende sy bogen haer voor een gegoten beelt.
| |
20
Ende sy veranderden 33 hare eere in de gedaente van 34 eenen osse, die gras eett.
| |
21
Sy vergaten Godes hares heylants, die groote dingen gedaen hadde in Egypten:
| |
22
Wonderdaden 35 in het lant Chams: vreeslicke dingen aen de schelfzee.
| |
23
o Dies hy seyde, dat hyse verdelgen soude, ’t en ware dat Mose, sijn uytverkoren, 36 in de scheure voor sijn aengesichte gestaen hadde, om sijne grimmigheyt af te keeren, dat hyse niet en verdorf.
| |
24
p Sy versmaedden oock 37 het gewenschte lant: 38 sy en geloofden sijn woort niet.
| |
25
Maer sy murmureerden in hare tenten: 39 na de stemme des HEEREN en hoordense niet.
| |
26
Dies 40 q hief hy tegen hen sijne hant op [sweerende] dat hyse neder vellen soude in de woestijne.
| |
27
Ende dat hy haer zaet soude neder vellen onder de Heydenen, ende 41 haer r verstroijen soude door de landen.
| |
28
Oock hebben sy haer gekoppelt aen 42 s Baal-Peor, ende sy hebben 43 de offerhanden der dooden gegeten.
| |
29
Ende sy hebben [den HEERE] tot toorn verweckt 44 met hare daden, soo dat de plage 45 eene inbreucke onder haer dede.
| |
30
Doe stont Pinehas op, ende 46 hy oeffende gerichte, ende de plage wert opgehouden.
| |
31
Ende ’t is hem gereeckent 47 tot gerechtigheyt, van geslachte tot geslachte tot in eeuwigheyt.
| |
32
t Sy maeckten 48 [hem] oock seer toornigh aen het twistwater, ende 49 het gingh Mosi qualick om harent wille.
| |
33
Want sy verbitterden sijnen Geest: soo dat hy 50 [wat] onbedachtelick voort bracht met sijne lippen.
| |
34
Sy en hebben 51 die volcken niet | |
| |
verdelght die de HEERE hen 52 geseyt hadde.
| |
35
Maer 53 v sy vermenghden haer met de Heydenen, ende leerden der selver wercken.
| |
36
Ende sy dienden 54 hare afgoden, ende 55 sy werden hen tot eenen strick.
| |
37
x Daer en boven hebben sy hare sonen ende hare dochteren 56 den duyvelen opgeoffert.
| |
38
Ende sy hebben onschuldigh bloet vergoten, het bloet harer sonen, ende harer dochteren, die sy den afgoden van Canaan hebben opgeoffert y soo dat 57 het lant door dese 58 bloetschulden is ontheylight geworden.
| |
39
Ende sy ontreynighden haer door hare wercken: ende sy hebben 59 gehoereert door hare daden.
| |
40
Dies is de toorn des HEEREN ontsteken tegen sijn volck: ende hy heeft eenen grouwel gehadt aen 60 sijn erfdeel.
| |
41
Ende 61 hy gafse in de hant der Heydenen: ende hare haters heerschten over haer.
| |
42
Ende 62 hare vyanden hebbense verdruckt: ende sy zijn vernedert geworden onder hare hant.
| |
43
Hy heeftse menighmael 63 gereddet, maer sy verbitterden [hem] 64 door haren raet, ende werden uytgeteert door hare ongerechtigheyt.
| |
44
Nochtans sagh hy hare benauwtheyt aen, als hy haer geschrey hoorde.
| |
45
Ende 65 hy dacht tot haren besten aen sijn verbont, ende 66 ’t berouwde hem, na de veelheyt sijner goedertierenheden.
| |
46
67 Dies gaf hy haer barmhertigheyt voor het aengesicht aller diese gevangen hadden.
| |
47
Verlost ons HEERE, onse Godt, ende versamelt ons 68 z uyt de Heydenen, op dat wy 69 den name uwer heyligheyt loven, 70 ons beroemende in uwen lof.
| |
48
Geloovet zy de HEERE de Godt Israëls, van eeuwigheyt ende tot in eeuwigheyt, ende a al het volck segge, Amen, Halelu-Iah.
|
-
1
- Siet de aenteeckeninge Psalm 104. op vers 35. Daer zijn negen psalmen die met Halelu-Iah beginnen, Te weten, 106. 111. 112. 113. 135. 146. 148. 149. ende 150.
-
a
- Psalm 107.1. ende 118.1. ende 136.1.
-
2
- D. de machtige daden des Heeren, die versen 8, 9. ende elders meer, verhaelt worden. Alsoo staet’er in dit vers lof, voor lofweerdige daden.
-
3
- Hebr. doen hooren, D. maken datmense hoore. Siet Psalm 26. op vers 7.
-
4
- D. die onderhouden ’t gene dat recht ende wel gedaen is. Siet Genes. 18. op vers 19.
-
5
- Hy bidt dat hy onder de genade ende goeden wille des Heeren, die hy sijne gemeente toedraeght, moge begrepen zijn.
-
6
- Hebr. in het welbehagen uwes volcks, Dat is, dat ghy in u volck hebt.
-
7
- Dat is, helpt ende verlost my, als Psalm 8.5. Luce 1. versen 68, 69. siet de aenteeck. Genes. 21. op vers 1.
-
8
- D. met uwe goedertierene hulpe ende verlossinge.
-
9
- Hebr. sie in’t goede, als Psalm 27.4. ende 34.13. siet de aenteeck. Psalm 22. op vers 18.
-
10
- Dat is, met sulcke vreught en blijdtschap, als sich u volck verheught, wanneer ghy haer lichamelicke of geestelicke weldaden bewijst.
-
11
- Te weten, in den Heere: als Psal. 34. vers 3.
-
12
- D. met het volck het welck ghy tot u erfdeel hebt aengenomen, Psalm 28. vers 9.
-
b
- Levit. 26.40. Ierem. 3.25. Dan. 9.5.
-
13
- T.w. die ghy in Egypten gedaen hebt: Of, die sy van hare voorouderen verstaen hadden, dat Godt van den aenbeginne gedaen hadde.
-
15
- Te weten, eer de Heere hen de roode zee opende, om daer door te passeeren. siet Exod. 14.11, 12.
-
16
- And. by het biesen meyr. Dese zee wort Hebr. 11.29. genoemt de roode zee.
-
17
- Alsoo dat hy het vloeijen harer golven dede ophouden. siet dergelijcke kracht Godes Psalm 18.16. Iesa. 50.2. Nahum 1.4. Matth. 8.26.
-
e
- Exod. 14.21, 22, 29. Siet oock Iesa. 63.11, 12, 13.
-
18
- Verstaet hier door de afgronden, den gront der zee, in dewelcke sy tusschen die beyde hoopen waters, die in de schelfzee tegen over malkanderen als mueren over eynde stonden, doorgingen, Exod. cap. 14. vers 22. ende 15.5.
-
19
- Hy wil seggen, dat des meyrs gront tusschen die beyde over eynde staende wateren, soo hart ende soo drooge geweest is, als of het een dorre woestijne geweest ware.
-
20
- Te weten, Pharaos, ende sijnes heyrs, dat de Israëliten vervolghde, Exod. cap. 14. vers 23.
-
f
- Exod. 14.27. ende 15.5.
-
g
- Exod. 14.31. ende 15.1.
-
21
- Hebr. sy haesteden, sy vergaten. Siet Psalm 45. op vers 5.
-
22
- Te weten, die de Heere in en aen de roode zee gedaen hadde.
-
23
- Sy en wouden na den raet Godes niet wachten met gedult: Maer sy murmureerden tegen hem, Exod. cap. 15. vers 24. ende 17.2. Psalm 78. vers 41.
-
h
- Exod. 16.3. Num. cap. 11. versen 4, 6, 33. Psalm 78.18. 1.Corinth. 10.6.
-
24
- Willende sien, of hy machtigh was haer vleesch te geven in de woestijne.
-
25
- D. ’t gene daer sy om gebeden hadden, Te weten, vleesch, Numer. 11.31.
-
i
- Num. 11.20, 33. Psalm 78.30, 31. Iesa. 10.16.
-
26
- D. aen hare persoonen: eygentlick aen hare lichamen. Alsoo staet’er ziele voor persoon, Psalm 105.18.
-
27
- Ofte, teeringe. Hy wil seggen, sy aten wel, maer hadden daer geen voedtsel van, sy en zijn van dat vleesch niet vet geworden, maer mager, soo lange tot dat sy eyndelick geheel zijn verteert geweest.
-
28
- .28 Alsoo dat sy tegens hen opstonden, ende haer hielden en scholden voor eergierige ende opgeblasene menschen.
-
28
- .28 Alsoo dat sy tegens hen opstonden, ende haer hielden en scholden voor eergierige ende opgeblasene menschen.
-
29
- D. den welcken Godt afgesondert ende geheylight hadde tot sijnen dienst, om Hoogepriester te zijn, Exod. 29.44. Levit. 8. vers 12, etc. Numer. 16.5, 7.
-
l
- Numer. cap. 16. versen 31, 32, 33. Deut. 11.6.
-
30
- Dat is, het volck dat hem aenhingh.
-
31
- Te weten, tegen Korahs ende sijner mede-complicen vergaderinge.
-
32
- Dit is de name eenes berghs in de woestijne, anders genoemt de bergh Godes, Exod. 3.1. ende 1.Reg. 19.8. oock Sinai, Psal. 68. vers 9. siet d’aenteeckeninge Deuter. 1. op vers 2.
-
33
- T.w. haren Godt, die hare rechte eere ende onweerdeerlicken schat was, als Ier. 2.11. Rom. 1.23. die sich haer wonderbaerlick openbaerde, haer tot sijn volck hadde aengenomen, ende een verbondt met haer gemaeckt hadde.
-
35
- D. in Egypten, als Psalm 78. vers 51. ende 105.23.
-
o
- Exod. 32.11, 32. Deut. 9.13, 14. ende 10.10.
-
36
- Of, in de rete, breucke, bresse, dewelcke hare sonde Gode geopent hadde, haren vyant geworden zijnde, van wegen hare sonden, om tot haren verderve tot haer in te komen. Het is eene maniere van spreken genomen van de krijghslieden, die door reten, scheuren, ofte bressen der mueren, in de stadt komen, Ezech. cap. 22. vers 30. maer het yverigh ende ernstigh gebedt Mosis heeft de bresse gestopt, Exod. 32.11. ..... 14.
-
37
- Hebr. het lant der begeerte, Dat is, het lant van Canaan, ’t welck een schoon gewenscht lant was, vloeijende van melck ende honigh, daer oock de vrome voorvaders een groote begeerte toe gehadt hadden. Siet Deut. 8.7. ende cap. 11. versen 10, 11, 12. Ierem. cap. 3. vers 19. Ezech. 20.6.
-
38
- Dat is, sy en geloofden de beloften Godes niet, dat hy haer in het beloofde lant brengen, ende daer in bewaren soude: maer uyt ongeloove wouden sy weder na Egypten keeren.
-
39
- Hy geeft te kennen, dat het volck onwilligh was na het beloofde lant toe te trecken, Deuter. 1.32.
-
40
- Siet Genes. cap. 14. de aenteeckeninge op vers 22. Doch hoe ende wat Godt tegen dit volck gesworen hebbe, siet breeder Deut. 2.14. Num. cap. 14. versen 21, 23. Psalm 95.11.
-
41
- Dit en staet niet by den eedt dien Godt gedaen heeft, Numer. cap. 14. vers 28. maer het staet Levit. 26.33. ende Deuter. 28.36.
-
r
- Psalm 44.12. Ezech. 20.23.
-
42
- Aldus hiet de afgodt der Moabiten, Num. 25.3, 5. Siet de aenteeckeninge Iudic. 2. op vers 11.
-
s
- Num. 25.3. ende 31.16. Apoc. 2.14.
-
43
- D. de offerhanden die den dooden geoffert waren, Te weten, den afgoden, Num. 25.2. het welck niet dan doode dingen en zijn, geen bewegen noch gevoelen hebbende, Psalm 115.5, etc. 1.Cor. 12. vers 2. daer en tegen wort de ware Godt genoemt de levendige Godt, Ierem. 10.5, 10. ende 1.Thess. 1.9.
-
44
- T.w. met het aenbidden van Baal-Peor, ende met de hoererije die sy met de Moabitische vrouwen bedreven.
-
45
- Doodende vier en twintigh duysent mannen, Num. 25.9. het zy door eenen Engel, of andersins: Immers zijn sy seer subytelick omgekomen.
-
46
- D. hy dede justitie ende straffe over die misdaet, daer van Num. 25.7, 8, etc. geschreven staet.
-
47
- D. tot eene wetlicke, goede, ende loflicke daet, door ingeven des Heyligen Geests, al hoewel buyten sijn ordinaris beroep, gedaen, Godt hem sulcks genadighlick beloonende, Numer. cap. 25. vers 11, etc. waer door hy oock getuyghnisse verkreegh dat hy een kint Godts was.
-
t
- Num. 20.12. Psalm 95.8.
-
49
- Alsoo dat hem van Godt geseyt wert, dat hy in het lant Canaan niet komen en soude, Num. 20.12. Siet Deut. 1.37.
-
50
- T.w. eenige woorden, die hy niet en hadde behooren te spreken, want hy bewees eenige onverduldigheyt met een mistrouwen vermenght, ende hy en heylighde den Heere niet voor de Israëliten, gelijck hy schuldigh was te doen. Siet Num. 20.10, 12.
-
51
- T.w. die Heydenen, die het lant Canaan bewoonden, gelijck’er staet Iudic. 1.21, 27, 29, 30, 31, 33. het welck nochtans Godt de Heere haer bevolen hadde Exod. 23.32, 33. Num. 33.52. Deut. 7.2.
-
53
- D. sy trouwden dier Heydenen dochteren.
-
v
- Iudic. 2.2. ende 3.5, 6.
-
54
- Siet 1.Sam. capit. 31. op vers 9. ende 2.Sam. 5. op vers 21.
-
55
- D. die hen ten verderve gereyckt hebben, gelijck Godt haer voorseyt hadde, Exod. c. 23. vers 33. Deuter. c. 7. vers 16. Iudic. 2.3. ’t Is een maniere van spreken genomen van de vogelvangers, die de vogelen met hare stricken ende netten gevangen hebbende, dooden.
-
x
- Levit. 18.21. Deut. 12.31. 2.Reg. 16.3. ende 17.17. ende 21.6. 2.Chron. 28.3. ende 33.6.
-
56
- Siet d’aenteeckeninge Deuter. 32. vers 17.
-
57
- Te weten, het lant Canaan.
-
58
- Hebr. bloeden, als Psalm 51.16. Siet d’aenteeckeninge Genes. 4. op vers 10.
-
59
- Verstaet hier geestelicke hoererije, D. afgoderije. Siet d’aenteeck. Lev. 17. op vers 7.
-
60
- Siet de aenteeckeninge boven vers 5.
-
61
- Als te sien is in het boeck der Richteren doorgaens.
-
62
- Te weten, de vyanden, die rontom haer woonden, gelijck hen voorseyt was, Levit. 26.17. Siet de volbrenginge Iudic. 3.8, 14. ende 4.2. ende 6.1. ende 10. versen 7, 8, 9. ende 13.1.
-
63
- Te weten, uyt de hant harer vyanden door Ehud, Barak, Gedeon, Ieptha, Samson, etc. Iudic. capp. 3. 4. 7. 11. 15. Nehem. 9.28, 30.
-
64
- De sin is, datse t’elcken weder aen gingen, met sondigen, ende met moetwilligheyt tegen den Heere te bedrijven, Num. cap. 15. vers 39.
-
65
- Hebr. hy dacht hen aen sijn verbont. siet Genes. 8. op vers 1. Deuter. cap. 30. vers 1, etc.
-
66
- Te weten, van de straffe hen toegesonden, Dat is, hy nam eenen anderen cours, dan hy te voren genomen hadde, ende hy nam hen de straffe af. Siet Genes. 6. op vers 6.
-
67
- Hebr. Ende hy gafse tot ontfermingen. Siet 1.Reg. cap. 8. op vers 50.
-
68
- Onder dewelcke vele Israëliten verspreyt waren, ende woonden, oock vele gevangen saten.
-
69
- D. uwen heyligen name.
-
70
- D. ons verheugende over uwe genade, van wegen dewelcke ghy geroemt ende gepresen wort.
-
a
- 1.Chron. cap. 16. vers 36.
|