| |
| |
| |
Uytbreydinghe des menschelicken geslachts door de drie sonen van Noach, welcker nakomelingen met hare woonpaetsen verhaelt worden. Van Iapheth, vers 2. Van Cham, 6. Onder dese zijn Nimrod, ende Assur, 8, 11. van Sem, 21.
| |
1
DIt 1 nu zijn de 2 gheboorten van a Noachs sonen, Sem, Cham, ende Iapheth: ende hen werden sonen geboren na den Vloedt.
| |
2
De 3 b sonen Iaphets zijn, 4 Gomer, ende 5 Magog, ende 6 Madai, ende 7 Iavan, ende 8 Tubal, ende 9 Mesech, ende 10 Tiras.
| |
3
Ende de sonen Gomers zijn: 11 Askenaz, ende 12 Riphath, ende 13 Togarma.
| |
4
Ende de sonen Iavans zijn, 14 Elisa, ende 15 Tarsis; 16 Chittim ende 17 Dodanim.
| |
5
Van dese zijn verdeylt de 18 Eylanden [kolom] der volcken in hare lantschappen, 19 elck na sijne sprake: nae hare huysgesinnen, onder hare volcken.
| |
6
Ende c 20 Chams sonen zijn; 21 Cus ende 22 Mitsraim, ende 23 Put, ende 24 Canaan.
| |
7
Ende de sonen van Cus zijn; 25 Seba, ende 26 Havila, ende 27 Sabta, ende 28 Raëma, ende 29 Sabtecha: ende de sonen van Raëma zijn, 30 Scheba, ende 31 Dedan.
| |
8
Ende d Cus gewan Nimrod: dese begon 32 geweldigh te zijn op aerden.
| |
9
Hy was een geweldig 33 jager 34 voor het aengesicht des HEEREN: daerom wort geseyt; Gelijck Nimrod een geweldig jager voor ’t aengesicht des HEEREN.
| |
10
Ende het 35 beginsel sijnes Rijcks was Babel, ende Erech, ende Accad, ende Calne in den lande 36 Sinear.
| |
11
37 Uyt dit selve landt is Assur uytgegaen, ende heeft gebouwt 38 Nineve, ende 39 Rehoboth, Ir, ende Calah,
| |
12
Ende Resen, tusschen Nineve, ende tusschen Calah: dat is 40 die groote stadt.
| |
13
Ende Mitsraim ghewan 41 Ludim, ende 42 Anamim, ende 43 Lehabim, ende 44 Naphtuhim.
| |
14
Ende 45 Pathrusim, ende 46 Casluhim, 47 van waer de 48 Philistijnen 49 uytgekomen zijn, ende 50 Caphtorim.
| |
15
Ende Canaan gewan 51 Zidon, sijnen eerstgeborenen, ende 52 Heth.
| |
16
53 Ende den 54 Iebusi, ende den 55 Emori, ende den 56 Girgasi:
| |
17
Ende den 57 Hivvi, ende den Arki, ende den 58 Sini.
| |
18
Ende den 59 Arvadi, ende den 60 Zemari, ende den 61 Hamathi: ende daer na zijn de huysgesinnen der 62 Canaaniten verspreydet.
| |
19
Ende de 63 lantpale der Canaaniten was van Zidon, daer ghy gaet nae Gerar tot 64 Gaza toe: daer ghy gaet nae 65 Sodom ende 66 Gomorra, ende 67 Adama, ende 68 Zeboim tot 69 Lasa toe.
| |
20
Dit zijn Chams sonen, na hare huysgesinnen, nae hare spraken: in hare landtschappen, in hare volckeren.
| |
21
Voorts 70 zijn Sem [ 71 sonen] geboren, deselve is oock 72 de vader 73 aller sonen | |
[fol. 5v\Babel. Sem. Abram.]
| |
van Heber, broeder van 74 Iapheth 75 de grootste.
| |
22
e 76 Sems sonen waren 77 Elam, ende 78 Assur, ende f 79 Arphacsad, ende 80 Lud, ende 81 Aram.
| |
23
Ende Arams sonen waren, 82 Uz, ende 83 Hul, ende 84 Gether, ende 85 Mas.
| |
24
Ende g 86 Arphacsad ghewan Selah: ende Selah gewan Heber.
| |
25
Ende Heber werden twee sonen geboren: des eenen naem was Peleg: 87 want in sijne dagen is de aerde verdeylt, ende sijnes broeders naem was Ioktan.
| |
26
Ende 88 Ioktan gewan Almodad, ende Seleph, ende Hazarmavet, ende Iarah;
| |
27
Ende Hadoram, ende Uzal, ende Dikla;
| |
28
Ende Obal, ende Abimaël, ende 89 Scheba;
| |
29
Ende 90 Ophir, ende 91 Havila, ende Iobab: dese alle waren Ioktans sonen.
| |
30
Ende hare wooninge was van Mescha af, daer ghy gaet nae Sephar, het geberghte van 92 ’t Oosten.
| |
31
Dit zijn Sems sonen, nae hare huysgesinnen, nae hare spraken; in hare landtschappen, nae hare volckeren.
| |
32
Dit zijn de huysghesinnen der sonen van Noach, nae hare 92[93] geboorten, in hare volckeren: ende van dese zijn de volckeren op d’aerde verdeelt nae den Vloedt.
|
-
1
- Het eynde deses verhaels is, voornemelick om aen te wijsen, uyt wat vaderen de Messias na den vleesche gesproten, ende onder wat volck middeler tijt de gemeynte Godes geweest is: Daer nae om bekent te maken de oorspronghen der volckeren, ende der bedeelingen der landen, die sy bewoont hebben: ’t welck alles oock seer dienstig is tot verklaringhe van vele Schriftuyr plaetsen; als in het vervolg sal blijcken.
-
3
- Dese hebben hen van de plaetsen harer wooningen meest Noord ende Westwaert uytgespreydt: want eerst nedergeslagen zijnde in kleyn Asien, hebben allenghskens de Noordsche landen ende Europam, meest vervult.
-
4
- Deses nakomelingen hebben ’t Noordquartier van kleyn Asien bewoont; gelijck sy oock daerom by de Noordsche volckeren worden gestelt, Ezec. 38.6. ende alsoo sy oock Westwaert hen uytgebreyt hebben, soo houdtmen datse de voort-teelders mede zijn der volckeren in welcker landen de Gallogriecken naderhant gewoont hebben.
-
5
- Den oorspronck der Scythen. siet van dese Ezec. 38.2 ende 39.6.
-
6
- Van welcken zijn de Meden. siet 2.Reg. 17.6. Ies. 13.17. Ier. 25.25. Dan. capp. 5. 6. 8.
-
7
- De vader der Griecken. siet van dese Ies. 66.19. Dan. 8.21. Ioël 3.6. Ezec. 27.13, 19.
-
8
- Men houdt van desen de Iberen, ende uyt dese de Spaignaerden, voortgekomen te zijn. Siet Ezech. 27.13. ende 32.26. ende 38.2, 3.
-
9
- Hebr. Meschech, welcke van dese afkomstigh zijn, is onseker. Sommige meenen die van Cappadocien; andere, die van Mysien, eenige de Moschen; of Moscoviten. Siet Ezech. 38.2, 3.
-
10
- Van desen is in de H. Schrift niet meer vermelt: Doch het meerder gevoelen is, dat de Thracen nabuyren der Macedoniers, van hem zijn voortgekomen.
-
11
- De Vader der inwoonderen van Pontus ende Bithynia, landtschappen gelegen in kleyn Asien. Sommige houden dat van desen de Duytschen afkomstigh zijn. Siet Ier. 51.27.
-
12
- Anders, Diphath. 1.Chron. 1.6. hy was de voorteelder der Paphlagoniers, een volck van kleyn Asien, te voren ghenaemt Riphatteen, ofte Ripheen.
-
13
- Dese wordt meest gehouden voor den oorspronck des volcks in kleyn Armenien: ofte (nae ’t gevoelen van andere) der Hooghduytschen. Siet Ezech. 27.14. ende 38.6.
-
14
- Van welcken zijn de Eolen, een volck in Grieckenlandt. vergel. Ezech. 27.7.
-
15
- Van desen wordt ghenoemt de hooft stadt van Cilicien, Pauli vaderlandt, Actor. c. 22. vers 3. sulcks dat dese Tarsis geweest is de oorspronck der Ciliciers. Siet Ezech. cap. 27. vers 12. Ione. 1.3.
-
16
- De vader der inwoonderen van Macedonien, ofte, van Italien, ofte, van Cyprus, ofte van een deel des lants Cilicien; alsoo het gevoelen hier van niet eenderley en is. Siet Num. 24.24. Ies. 23.1. Ier. 2.10.
-
17
- Anders, Rodanim, 1.Chron. c. 1. vers 7. Men meynt dat van desen afkomstigh zijn de Rhodiers, ende de Dorensen.
-
18
- Verstaet de landen aen de zee westwaert van Syrien tusschen de Midlantsche ende Oceaensche zee gelegen: namelick niet alleen die eygentlick eylanden ghenoemt worden, maer oock de vaste landen, dewelcke alsoo gheleghen zijnde, schijnen eylanden te zijn.
-
19
- De verdeylinge der spraken en was wel te dier tijdt noch niet gheschiedt (siet onder cap. 11.) maer Moses spreeckt nae den tijt, in den welcken hy dit schreef. Siet dierghelijck exempel Gen. 12.8. ende 13.3. etc.
-
20
- Deses nakomelingen hebben hen van Babel meest Zuydtwaerts verdeylt in een deel van Asien, ende in Afrijcken: ende voor eenen tijdt in Palestina. siet van dese, 1.Chron. 4.40. Psalm 105.27.
-
21
- Van desen zijn de Arabiers, ende de Mooren. siet bov. de aent. c. 2. op ’t vers 13. Item, 2.Reg. 19.9. Iob 28.19. Ier. 13. vers 23. ende 46.9.
-
22
- De vader der Egyptenaren. De naem is over al in de Heylige Schrift. Ende het is oock de naem van het landtschap Egypten selve, en der inwoonderen.
-
23
- Men meynt dat hy een deel van Lybien (al waer de riviere Put is) bewoont heeft. Siet Ier. 46.9. Ezec. 27. vers 10. ende 83.5.
-
24
- De voortteelder der Canaaniten in de Schrifture genoegh bekent. Siet bov. 9. vers 25. en ond. vers 18.
-
25
- Van desen komen de Sabeen, in woest Arabien. siet Psalm 72.10. ende Ies. 43.3.
-
26
- De vader der inwoonderen van een landt soo ghenaemt, bov. cap. 2. vers 11.
-
27
- Het gevoelen der gheleerden is, dat deses afkomste bewoont heeft het onderdeel van rijck Arabien.
-
28
- Mede een voorvader der inwoonderen van het voorghemelt Arabien. Siet Ezech. 27.22.
-
29
- Desen houdtmen oock een voortplanter der selver natie geweest te zijn.
-
30
- Suydwaert woonende in Moorenlandt: van waermen meynt dat de Koninginne van Saba gekomen is. Siet 1.Reg. 10.1, 4. Ezech. 27.22. Matth. 12.42. Act. 8.27. Andere voegen hem in rijck Arabien.
-
31
- Een inwoonder mede van rijck Arabien, ofte nae anderer gevoelen, van Moorenlant. siet Ezech. 27.15. ende 38.13.
-
33
- Hebr. geweldig in jacht, namelick, niet alleen der beesten, maer oock der menschen, met de welcke hy handelde gelijck de jagers met het wilt, dat sy dooden, ofte bedwingen nae haren lust. Siet dese maniere van spreken Ierem. 16.16. Thren. 3.52.
-
34
- D. opentlick ende stoutelick, sonder vreese voor Godt, ende schaemte voor de menschen. Vergel. c. 6. vers 11.
-
35
- Nimrod wort gehouden voor de stichter van de eerste Monarchie, ende hy heeft eerst dese vier steden gebouwt: ghelijck Kain de eerste stadt bouwde, voor den Sundtvloet.
-
36
- Hebr. Schinhar. het landt van Mesopotamia ende Chaldaea, alsoo genaemt van een gebergte daer aen gelegen. siet van dit Sinear oock ond. 11.2. ende 14.1. ende Ios. 7.21.
-
37
- And. uyt dit lant is hy: Nam. Nimrod uytgegaen na Assyrien.
-
38
- De Hooft stadt van Assyrien, Ione 1.2.
-
39
- And. Rechoboth de stadt, of, de straten der stadt, T.w. van Nineve.
-
40
- T.w. Nineve. siet Ion. 3.3. ende 4.11.
-
41
- De voortteelder des volcks van Lydien in Mauritanien. siet van dese Iesa. 66.19.
-
42
- Men houdt hem voor den oorspronck der Cyrenen.
-
43
- De vader der Lybiers in Africa.
-
44
- Van den welcken men acht te zijn de Mooren, ofte die van Numidien.
-
45
- Die ontrent de stadt Pathros in Egypten gewoont hebben. Van de welcke siet Ies. 11.11.
-
46
- De inwoonderen van Cassiotis.
-
47
- Als oock van Caphthorim. siet Deut. 2.23. Ier. 47.4. Amos 9.7. ’t schijnt dat eenige nakomelingen van dese twee gebroeders uyt hare woonplaetse t’samen zijn opgetogen, ende ’t lant Palestina hebben ingenomen: waer van sy Philistijnen genaemt zijn.
-
48
- D’ inwoonderen van Palestina.
-
50
- Afkomstigh van Caphtor; van de welcke siet Deut. 2.23.
-
51
- Hebr. Tsidon. Bouwer der stadt Tsidon, of Zidon in Phaenicien; van dewelcke siet Ios. 11.8. ende 19.28. Iud. 1.31, etc.
-
52
- De Vader der Hethiten, van dewelcke siet Ios. 1.4. ende 9.1. etc.
-
53
- Dit zijn niet alleen eygene namen van persoonen, maer oock van gantsche volckeren, die uyt deselve gesproten zijn: ende worden daerom anders overgeset, den Iebusiter, den Amoriter, etc.
-
54
- Van deses nakomelingen siet Ios. 15.8. ende 18.28. ende Iud. 1.21.
-
55
- Van de Emoriten siet Deut. 2.24.
-
58
- Deser wort gedacht Ies. 49.12.
-
60
- Siet Ios. 18.22. ende 2.Chron. 13.4.
-
61
- Siet Amos 6.2, 14. Zach. 9.2. van eenige deser t’samen, siet Gen. 15.19, 20, 21.
-
62
- Verstaet hier de Canaaniten in ’t gemeyne voor alle de nakomelingen, ofte volckeren van Canaan.
-
63
- De palen des lants Canaan worden hier afgetekent, de welcke waren in de lengte op de West-zijde Zidon Noordwaert, ende Gaza Zuydwaert; op de Oost-zijde, Laza Noordwaert, ende Sodoma Zuydwaert: zijnde also de breette op ’t Noord-eynde Zidon, ende Laza; op het Zuyd-eynde Gaza ende Sodoma.
-
65
- Hebr. Sedom. Siet van dese stadt, ende de drie volgende, ond. 13.10. ende 14.2.
-
70
- Hebr. is geboren. also vers 25.
-
71
- Dese hebben meest hare woonplaetsen gekoren Oostwaert in groot Asien, daer in Syrien, Assyrien, Mesopotamia, Chaldaea, etc. gelegen zijn.
-
72
- D. niet alleen de oorspronck na den vleesche, ten aensien van de eerstgeboorte; maer oock een voorganger nae den den {den} geest, ten aensien van de wederboorte.
-
73
- D. der Hebreen, (die daerom oock Heber genaemt worden, Num. 2424 {24.24.}) by de welcke de Kercke Godts met de ware Leere ende den waren Godtsdienst lange tijdt ghebleven is. And. Kinderen der overvaert van de riviere Euphrates, die Abraham overgevaren is, Ios. 24.3. Siet voorder van Sem bov. 6.10.
-
74
- Dese wordt bysonderlick genoemt, om dat hy mede deel hadde in de zegeninghe over Sem van Godt uytgesproken, van dewelcke Cham uytghesloten was, bov. 9.25, 26, 27.
-
76
- Van de woonplaetse sijner nakomelingen siet op het voorgaende vers.
-
77
- Van hem zijn de Elamiten, D. de Persianen. siet van dese ond. 14.1, 9. Iesa. cap. 21. vers 2. Ier. cap. 49. vers 34, etc. Dan. cap. 8. vers 2. Actor. 2.9.
-
78
- De vader der Assyriers, een volck genoegh bekendt in de H. Schrift. Vergel. bov. vers 11.
-
79
- Van desen meyntmen dat de Chaldeen voort komen, ghenoemt Casdim.
-
80
- Van welcken zijn die van Lydia in kleyn Asien.
-
81
- Den oorspronck der Syriers. siet van eenen anderen Aram, ond. 22. vers 21. van welcke beyde men meynt, dat het lant van Syrien, ende de Syriers haren name hebben.
-
82
- Hebr. Uts. men houdt dat dese de voortteelder zy van de inwoonderen des landts Trachonitis; nae anderer gevoelen, van eenige die ontrent Idumaea woonden. siet van Uts, Iob 1.1. Thren. 4.21.
-
83
- Dese meyntmen het landt der Palmyrenen bewoont te hebben, ofte Armenien.
-
84
- Van desen waren de Bactrianen, ofte die Apamenem bewoonden.
-
85
- And. Mesech, 1.Chron. 1.17. die bewoont heeft (soo men meynt) het opper-deel van Syrien; tusschen Cilicien, ende Mesopotamien aen een deel des berghs Amans, genoemt Masius, andere stellense in Mysia.
-
86
- Vergel. ond. 11.13, 15.
-
87
- D. ontrent den tijdt sijner geboorte zijn de inwoonders der aerde van elck anderen verscheyden door verdeylinge der spraken: het welck in’t volgende Cap. verhaelt wort.
-
88
- Van deses nakomelingen en kanmen niet veel bescheydts in de Heylighe Schrift, ofte by andere schrijveren vinden.
-
89
- Dese is te onderscheyden van eenen anderen Scheba, de sone van Cus des soons Chams. siet bov. vers 7.
-
90
- Siet 1.Reg. cap. 9. vers 28. ende 22.49. Psal. 45.10. Ies. 13.12.
-
91
- Dese is te onderscheyden van eenen Havila afkomstigh van Cus, de sone Chams, van den welcken siet bov. vers 7. Van desen houden sommige dat het landt der Ismaëliten ende Amalekiten aldus genoemt is, Gen. 25.18. 1.Sam. 15.7.
-
92
- D. van Chaldaea. Siet Num. 23.7.
|